درس هایی از قرآن؛ خطر لجاجت در برابر حق

  چون می‌خواهد یک کاری بشود، تدبیر نمی‌کند که درست است یا درست نیست. مرغ یک پا دارد! «راکب اللجاج متعرض للبلاء» (غررالحکم/ص464) کسی که سوار اسب لجبازی شود، خودش را نابود کند. «رانَ عَلی قُلُوبِهِم»(مطففین/14) قلبش و روحش زنگ گرفته، حق‌پذیر نیست. «صَارَتْ دایرهًْ السّوْءِ عَلَی رَأسِهِ» (بحارالانوار/ج33/ص306) آدم لجباز یک حلقه‌ای از بدی‌ها دور سرش است و چه اقوامی به‌خاطر لجبازی هلاک شدند چه جنگ‌هایی به‌خاطر لجاجت به‌وجود آمد.

1 - لجاجت کفار در برابر آیات الهی. «وَ إِنْ یَرَوْا آیَهًْ یُعْرِضُوا» (قمر/2) هرچه معجزه نشانشان بدهی، می‌گویند: نه! پس «ذَرْهُم» (حجر/3) رهایشان کن. «أَعْرِضْ عَنْهُم» (مائده/42) از آنها اعراض کن، رهایشان کن. «دَع» (احزاب/48)، پیغمبری که «إِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظیمٍ» (قلم/4) خدا درباره‌اش می‌گوید: تو خُلقت بزرگ است، با خُلق بزرگ هم حریف لجباز نمی‌شوی.
یک آیه داریم در مورد لجبازی یهودی‌ها که نزد موسی آمدند و گفتند: «وَ قالُوا مَهْما تَأْتِنا» (اعراف/132) هر آیه و نشانه و معجزه‌ای بیاوری که «لِتَسْحَرَنا بِها» که ما را سحر و جادو کنی، «فَما نَحْنُ لَکَ بِمُؤْمِنینَ» ما ایمان‌بیاور نیستیم. افتادند روی یک دنده! آن‌وقت خدا چه می‌کند؟ خداوند هم می‌گوید: «فَأَرْسَلْنَا عَلَیهِْمُ الطوفان» (اعراف/133) طوفان و ملخ و شپش و قورباغه و همه رقم نکبت فرستادیم.
قرآن می‌فرماید: «لَلَجُّوا فی طُغْیانِهِمْ یَعْمَهُونَ» (مؤمنون/75) لجبازی می‌کنند، «لَجُّوا فی عُتُوٍّ وَ نُفُورٍ» (ملک/21)، «وَ أَصَرُّوا وَ اسْتَکْبَرُوا اسْتِکْباراً» (نوح/7).

2 - عذرخواهی از اشتباهات. افرادی می‌توانند با یک نامه همه فتنه‌ها را بخوابانند. حاضر نیستند یک نامه بنویسند. اشتباه کردی، بگو: من اشتباه کردم! یک عذرخواهی کن. مسئله لجبازی یک بلای مهلک است. خواص، بعضی‌هایشان گرفتار هستند، عوام هم گرفتار هستند.

3 - کیفر سخت لجبازان در قیامت. به پیغمبرها می‌گفتند: «سَواءٌ عَلَیْنا» (شعرا/136)، مساوی است برای ما، «أَ وَعَظْتَ» موعظه کنی، «أَمْ لَمْ تَکُنْ مِنَ الْواعِظینَ» (شعرا/136) یا موعظه نکنی، ما گوش بده نیستیم. آن‌وقت خدا می‌گوید: روز قیامت هم اینها هرچه جیغ بزنند فایده ندارد. «سَواءٌ عَلَیْنا أَ جَزِعْنا‌ام صَبَرْنا» (ابراهیم/21)

4 - یک آدم لجبازی بود به نام سَمُره. یک درخت داشت در یک باغ. به هوای رسیدگی به درختش سر زده در باغ می‌آمد. صاحب باغ گفت: آقا کل باغ برای من است. تو یک درخت داری، «یَا‌الله» بگو. گفت: نمی‌خواهم! آمد خدمت پیغمبر گفت: یا رسول‌الله! یکی از اصحاب شما چنین می‌کند. پیغمبر گفت: آقا اجازه بگیر، گفت: نمی‌خواهم. گفت: بفروش، گفت: نمی‌خواهم. یک درخت در بهشت به تو می‌دهم، نمی‌خواهم! پیغمبر گفت: این آدم لجبازی است. برو درختش را بکن در کوچه بینداز و پولش را هم نده!
دوری از لجبازی در مسائل خانوادگی. زن و شوهری با هم دعوا کردند. پدر خانم قسم خورده بود که در زندگی شما دخالت نمی‌کنم. هرچه گفتند: تو ریش سفید هستی، پدربزرگ هستی. گفت: من قسم خوردم. خوب قسم را بشکن. «وَ لا تَجْعَلُوا‌الله عُرْضَةً لِأَیْمانِکُم» (بقره/224) به‌خاطر قسم به خدا کارهای حق را کنار نگذارید.

5 - انتخاب احسن در میان دیدگاه‌های مختلف. قرآن می‌گوید: «فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَه» (زمر/17) بشارت بده، بندگا‌ نمان را. بنده با هیچ فکری لجبازی ندارد، حرف را گوش می‌دهد، اگر خوب بود قبول می‌کند. یک‌دنده نیست. هرکس حرفش بهتر بود، او را می‌پذیرد.