این دانش‌آموخته علوم اجتماعی و روانشناسی که کارشناس ارشد سیستم بانکی کشور بوده از سال 1381 مدیرعامل و مدیرآموزش موسسه طبیعت‌گردی است. او از 12دوره آموزشی که ابتدای فعالیت این موسسه برپا شده و 400 راهنمای تور در آن دوره دیده‌اند می‌گوید و از نکاتی که به هنگام تدارک یک سفر به طبیعت با رعایت آنها می‌توان حداقل آسیب را به طبیعت و محیط‌زیست وارد کرد. وجه تمایز فعالیت موسسه آنها حضور «محمدعلی اینانلو» در راس آن است که همین سبب شده برخی دوره‌های آموزشی رنگ و بوی جدی‌تر و عملیاتی‌تری به خود بگیرد.
این زن طبیعت گرد از دستورالعمل‌هایی می‌گوید که در آن یک طبیعت‌گرد سعی می‌کند با حضور در فضای بکر طبیعی نه زباله تولید کند و نه محیط را آلوده.به گفته خانم غنی در این سال‌ها «زنان» بیشتر به جمع طبیعت‌گردان پیوسته‌اند. مدیرعامل موسسه طبیعت‌گردی تاکید می‌کند که با وجود تمرکز بر بحث طبیعت‌گردی در این سال‌ها و تشکیل کمیته ملی طبیعت‌گردی هنوز مقاصد جدید برای این کار به ویژه نقاطی برای برپایی کمپ به فعالان این عرصه معرفی نشده است.
- باتوجه به تمرکزی که در یکی دو سال اخیر بر موضوع طبیعت‌گردی داشته‌ایم آیا امسال مقصد جدیدی برای طبیعت‌گردان در فصل تعطیلات تابستانی تدارک دیده شده است؟
مقصد جدید نه. ولی تور جدید چرا. ما روی تورهایی کار کردیم که در آذربایجان غربی و شرقی قابل اجراست. روستای ابر و تور دیگری که مقصدش آشناست ولی تورش جدید است . تور عشایر در آذربایجان غربی و تور عشایر بختیاری از جمله تورهایی بود که با هدف طبیعت‌گردی به اجرا گذاشتیم.
- این تورها و این مقاصد طبیعت‌گردی برنامه‌ای است که شما با توجه به تجربه و چشم‌انداز کاری خود دارید. کمیته ملی طبیعت گردی در این پروسه یعنی معرفی مقاصد جدید و ایجاد امکانات زیر‌ساختی برای طبیعت‌گردان مقصدی به شما معرفی کرده است؟
هنوز ما از چنین اقدامی در کمیته ملی طبیعت‌گردی با خبر نشده‌ایم به ویژه آنکه من عضو شورای آموزش و برنامه‌ریزی اکوتوریسم در دفتر کمیته ملی طبیعت‌گردی هستم و با این وجود هنوز از تعیین مقصد و اعلام آن خبری منتشر نشده است.
- اما همه حرف‌ها و اظهارنظرهای مسئولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و به ویژه کمیته ملی طبیعت‌گردی بر ایجاد و راه‌اندازی زیرساخت‌های ساده اولیه برای توسعه طبیعت‌گردی و رونق کمپ‌های متمرکز بوده است.
به صراحت باید بگویم به نظر من هنوز ما اعتقاد نداریم که روی جهانگردی و رونق آن کار کنیم. ما هنوز به خوبی نتوانستیم فرهنگ درست استفاده از منابع طبیعی و محیط زیست را نشر و بسط دهیم. برای نمونه ما در نمایشگاه محیط زیست که بهمن ماه گذشته برپا شده بود و خانم جوادی رئیس سازمان در غرفه ما حضور پیدا کرد بحث آموزش به بچه‌های دبستانی و آموزش طبیعت‌گردی و محیط‌زیست به صورت کاملا عمومی و فراگیر را مطرح کردیم ولی از آن تاریخ تاکنون هیچ جوابی به درخواست ما داده نشده است.
اگر مشابه اتفاقی که پلیس در راهنمایی و رانندگی با استفاده از تیزرهای تلویزیونی سیاساکتی رقم زد در محیط زیست و منابع طبیعی رقم نخورد ما با آینده‌ای تاریک روبه‌رو خواهیم بود.
- شاید بهتر باشد در گام نخست مدیران ارشد سازمان محیط زیست و سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری آموزش ببینند و سایر مدیران مثل فرماندهان پلیس، مدیران وزارتخانه‌ها و… با این وصف اول قشر تصمیم‌گیرنده و تصمیم‌ساز با موضوع ارتباط داده می‌شوند و بعد به سراغ عموم مردم می‌رویم.
البته این روش هم مدنظر بوده و ما بحث کرده‌ایم که باید از مدیران ارشد آموزش را شروع کنیم ولی اشتباهی که وجود دارد این است؛ اول جایی را معرفی می‌کنیم و از جذابیت‌هایش می‌گوییم بعد وقتی مردم به آن نقطه رفتند و شاهد اتفاقاتی ناخوشایند بودیم آن وقت به سراغ آموزش می‌رویم.
در واقع ما باید به این نقطه برسیم که زمانی بیاییم یک نقطه یا یک مقصد را معرفی کنیم که همه بحث‌های آن اعم از آموزش درباره وضعیت منطقه، نظارت بر ورود و خروج، تعیین و مرزبندی شده باشد. اگر در همان بدو کار آموزشی در کار نباشد بعدا نمی‌توانیم جلوی خود را بگیریم.
- خب یک مسئله. ببینید با وجود بالیدن به اقلیم جذاب خود در ایران هنوز طبیعت‌گرد حرفه‌ای نداریم؟ ورود به مناطق حفاظت شده ما برای دیدن نزدیک حیات وحش سخت است و تا وقتی تور واقعی رویت حیات وحش نداشته باشیم جذابیت هم برای رونق آن وجود ندارد.
بگذارید اول نکته‌ای را بگویم. جذابیت و تمایز اقلیم ما با سایر نقاط جهان نزدیکی و فاصله کم بین اقلیم‌های متفاوت در آن است و نه اینکه خود اقلیم ما متفاوت باشد. در فاصله کمی شما می‌توانید از برف و اسکی و…خودتان را به کویر و گرما برسانید و…
در حال حاضر وضعیت ورود به مناطق چهارگانه حفاظت شده نسبت به قبل بسیار آسان‌تر شده است. به طور منظم‌تری می‌توانید وارد پارک‌های ملی ، آثار طبیعی ملی، مناطق حفاظت شده و پناهگاه حیات وحش شوید. اما در مورد تورهای بازدید از حیات وحش ما در حال حاضر هم تورهای عام برپا می‌کنیم.
پارک ملی خجیر یکی از مناطق مناسبی است که می‌توانید به خوبی «کل»، «بز»، «قوچ» و «میش» را بر تیغه کوه ببینید. در تور پرنده‌نگری ما در میانکاله، انزلی و قشم این اتفاق روی می‌دهد. اما این نکته را در نظر بگیرید که ما برای حیوانات خاص آدم خاص می‌پذیریم و تورهای کوچک‌تری را تدارک می‌بینیم. مسلما ما برای آنها که تحصیلات تخصصی دارند و جزو
دانش آموختگان رشته‌ای خاص هستند برنامه مناسب طراحی می‌کنیم که مثلا تور برای دیدن گور و یا بازدید از دلفین‌ها نمونه آن است.
- با این وصف پیش‌بینی شما برای تعطیلات تابستانی و تورهای طبیعت‌گردی در سه ماهه دوم امسال چه وضعی دارد؟
ببینید به هر حال بخش خصوصی هستیم. از طرف دیگر تجربه به ما نشان داده همیشه ظرفیت ما تکمیل شده است. ما از جهت فعالیت خودمان هیچ نگرانی نداریم و می‌دانیم متقاضی برای تورهای طبیعت‌گردی ما بسیار است.
- متقاضیان تورهای شما را بیشتر چه کسانی تشکیل می‌دهند؟
خانم‌ها شرکت‌کنندگان اصلی تورهای ما هستند. نسبت به سال‌های اول فعالیتمان این وضع به خوبی آشکار شده است. الان تعداد آقایان در حداقل ممکن است.
- فکر می‌کنید چه عاملی سبب شده تا مردان کمتر به طبیعت‌گردی بیایند. چیزی مثل همان موضوعی که در خانه هم زنان گل و گیاه و باغچه دارند ولی مردان کمتر به این کار علاقه‌ای نشان می‌دهند!
به جز این‌گونه عوامل می‌توان گفت به نسبت سال‌های قبل زنان آزادی عمل بیشتری یافته‌اند. آنها در سفرهای گروهی با مقاصد مذهبی امنیت در سفر گروهی را به خوبی تجربه کرده‌اند و رفته رفته وابستگی‌هایشان نیز برای انجام سفر به حداقل رسیده است ضمن آنکه این روند متاثر از روندی جهانی هم هست.
- با این وصف و در شرایطی که شما بیشتر با زنان سر و کار دارید برای حفاظت از منابع طبیعی و محیط‌زیست چه اطلاعاتی به آنها می‌دهید؟ به هر حال آنها مادران و اعضای اثرگذار خانواده‌اند و اگر شما به آنها آموزش بدهید آنها می‌توانند خانواده خود را نسبت به حفاظت از محیط‌زیست و منابع طبیعی هدایت کنند.
ما قواعد خاصی برای متقاضیان و شرکت‌کنندگان تورهایمان داریم. نخستین دستورالعمل ما این است که مطلقا ظرف یکبار مصرف استفاده نمی‌کنیم. همه شرکت‌کنندگان باید ظروف و وسایل شخصی با خود همراه داشته باشند که این موضوع از تولید بسیاری مواد آلاینده جلوگیری می‌کند.
موضوع مهم دیگر اینکه ما در تمام سفرها دستکش و کیسه زباله همراه می‌بریم و از همه شرکت‌کنندگان تقاضا می‌کنیم در پاکسازی محیط ما را یاری دهند که این کار سبب به وجود آمدن یک فرهنگ در میان حاضران در تورهای ما شده است.
نکته حیاتی دیگر اینکه ما هیچ گاه از هیزم داخل منطقه استفاده نمی‌کنیم. گاهی با شوراهای روستا هماهنگ می‌کنیم تا چوب برای سوخت و آتش ما تامین کنند و گاهی در مسیر از نجاری‌هایی که قبلا با آنها هماهنگ کرده‌ایم نخاله چوب یا هیزم می‌خریم تا منطقه را بابت مهیا کردن آتش مخدوش نکنیم.
این نکته را هم بگویم که ما حتما کپسول گاز با خودمان همراه می‌بریم زیرا بیش از چوب و هیزم گاز در دسترس داریم و دلیلی نمی‌بینیم که طبیعت را و شاخ و برگ‌های درختان را به این کار اختصاص دهیم.
یادتان باشد همین که طبیعت‌گرد زباله در محل تولید نکند و آن را در محل نریزد اتفاق بسیار مهمی رقم خورده است.
- با این اطلاعات طبیعت‌گردان را چگونه قشربندی می‌کنید. نمی‌خواهم تحقیق یا آمار از شما بگیرم. تجربه شما بهترین پاسخ را به من خواهد داد؟
می‌توانم طبیعت گردان شرکت‌کننده در تورهای خودمان را به دو گروه عمده تقسیم کنم. یکی آنهایی که می‌دانند چه می‌خواهند و چه چیزی از طبیعت دریافت کنند و دسته دیگری عده‌ای که محض ژست و کسب تجربه‌هایی برای مطرح کردن خود در گروه همسالان که عملا نمی‌دانند چه می‌خواهند.
به هر حال این فرصت وجود دارد که همه شرکت کنندگان تحت تاثیر طبیعت و پیام‌هایش قرار بگیرند و فرصت تغییر را پذیرا شوند.
