چطور کوکی‌ها کار می‌کنند؟

کوکی‌ها جستجوی صفحات اینترنت را بسیار ساده کرده‌اند و مدیران سایت‌ها از آن‌ها برای جمع آوری اطلاعات مفید بازدید کاربران استفاده می‌کنند.

در اینجا به فن آوری ساده‌ کوکی‌ها و همین‌طور کاربردهای آن‌ها نگاهی می‌اندازیم.

دیدگاهی که بعضی از افراد از کوکی‌ها دارند بسیار دور از واقعیت است. اکثر افراد فکر می‌کنند که کوکی‌ها برنامه‌هایی هستند که اطلاعات را از کامپیوتر شما جمع آوری می‌کنند و به سایت خود می‌فرستند. این دیدگاه کاملاً غلط است چون نه تنها کوکی‌ها برنامه نیستند و به همین دلیل هم نمی‌توانند اطلاعات را جمع آوری کنند؛ بلکه هدف کوکی‌ها چیز دیگری است.

می‌توان کوکی را یک فایل متنی که سرور یک سایت روی هارد دیسک کامپیوترتان ذخیره و بعداً دریافت می‌کند، تعریف کرد. برای مثال هر سایت یک کد شناسایی مخصوص به هر بازدید کننده می‌دهد.

اگر از برنامه InternetExplorer در ویندوزXP برای دیدن صفحات وب استفاده می‌کنید، می‌توانید کوکی‌هایی که روی کامپیوترتان ذخیره شده‌اند را در اینجا:

C:\Documents and Settings\Cookies

ببینید. نام هر سایت را نیز می‌توانید از روی نام فایل و یا داخل متن کوکی ببینید.

اگر روی هر کدام از آن‌ها کلیک کنید می‌بینید که یک متن است که دارای یک کد است. توجه داشته باشید که این فایل متن نمی‌تواند هیچ کاری بر روی کامپیوتر شما انجام دهد و هر سایت تنها به کوکی خود دسترسی دارد و نه فایل و یا کوکی سایت دیگری.

کوکی‌ها کمک بزرگی به طراحان و مدیران سایت‌ها می‌کنند. کدی که به کامپیوتر شما داده می‌شود شامل یک کد وضعیت است که نشان می‌دهد جستجوگر اینترنت شما هنگام بازدید سایت در چه وضعیتی قرار دارد. اگر کد شناسایی در کامپیوتر شما وجود داشته باشد نشان می‌دهد که شما آن سایت را بازدید کرده‌اید.

با استفاده از کوکی سایت می‌تواند بداند دقیقاً چند نفر آن را بازدید کرده‌اند. همچنین اینکه چند بار یک کاربر سایت را بازدید کرده و چند نفر از بازدید کننده‌ها جدید هستند. اینکار با استفاده از یک بانک اطلاعاتی انجام می‌شود. هر بار که یک بازدید کننده جدید وارد می‌شود کد شناسایی که به آن داده می‌شود به بانک اطلاعاتی خود سایت می‌رود. دفعات بعدی که همان کاربر به سایت باز می‌گردد توسط یک شمارنده به بازدیدهای قبلی اضافه می‌شود.

بعضی از سایت‌ها را می‌توان به دلخواه خود و تنها برای بازدید خود از نظر ظاهری تغییر داد. برای مثال سایت MSN و Yahoo را می‌توان صفحه اصلی (HomePage) خود کرد و آن را برای بازدید خود تغییر داد. می‌توانید قسمت‌های مختلف هر سایت را به صفحه اصلی اضافه کرد. تعداد ایمیل‌ها را ببینید و آب و هوای شهر خود را در قسمتی از همین صفحه مشاهده کنید. اینکار برای هر کاربر با استفاده از کوکی انجام می‌شود. برای اولین بار که به سایت مورد نظر می‌روید و تغییرات را انجام می‌دهید، اطلاعات این تغییرات در اطلاعات سایت ذخیره می‌شود و از آن به بعد هر بار که سایت کوکی خود را می‌خواند تغییرات مورد نظر شما را اعمال می‌کند.

مشکلاتی نیز در استفاده از کوکی‌ها وجود دارد که فن‌آوری کوکی را زیر سوال می‌برد و آن را ناقص جلوه می‌دهد. گرچه با انجام چند کار ساده می‌توان این مشکلات را برطرف کرد. در اینجا به طرح تعدادی از این مشکلات می‌پردازیم.

فرض کنید که از سایتی برای خرید آنلاین استفاده کرده‌اید. اطلاعات خرید شما در کوکی ذخیره می‌شود و بار دیگر که وارد سایت می‌شوید اطلاعات شما روی جستجوگر می‌ماند. اگر به غیر از شما کسی دیگر از نام کاربری کامپیوترتان استفاده کند دفعه بعدی که به این سایت برود ممکن است اشتباهاً و یا به صورتی عمدی از اطلاعات کارت اعتباری شما استفاده کند. البته با ایجاد چند نام کاربری برای هر کدام از افرادی که از کامپیوتر استفاده می‌کنند می‌‌توانایم مشکل را رفع کرد چون کوکی‌های هر بازدید کننده در اطلاعات خود آن کاربر ذخیره می‌شود.

مشکلی دیگر این است که اگر کوکی‌ها پاک شوند دیگر توانایی شناسایی کاربران را ندارند و کد شناسایی جدیدی به کاربران می‌دهند. این کار هم اطلاعات آماری سایت را با مشکل روبرو می‌سازد و هم اگر سایت مورد نظری را به دلخواه تغییر داده‌اید آن تغییرات دیگر اعمال نمی‌شوند. به همین دلیل است که اکثر سایت‌هایی که این قابلیت را دارند از کاربران می‌خواهند که با دریافت نام کاربری و رمز عبور خود را در سایت مشترک کنند تا این اطلاعات با پاک کردن کوکی‌ها از بین نروند.

با وجود مخالفت‌ها و نگرانی‌هایی که در استفاده از کوکی‌ها وجود دارد، می‌بینید که استفاده از آن‌ها تا حدی بی خطر است و قابلیت‌های زیادی را در اینترنت ایجاد می‌کند.