همشهری آنلاین_پریسا نوری: مسجدی که سنگ بنایش ۵۰ سال پیش توسط بانیان قدیمی‌ترین هیئت محله گذاشته و با کمک اهالی دورش دیوارکشی شده تا درهایش در نخستین روز محرم آن سال به روی عزاداران حسینی باز شود. با گذشت نیم قرن هنوز هم مسجد قمر بنی‌هاشم(ع) در ماه محرم میزبان عزاداران است و هر سال مراسم پرشوری به مناسبت ایام سوگواری در آن برپا می‌شود. حکایت ساخت این مسجد را با حاج «اسماعیل کریمی» و حاج «خداقلی حسینی» بانی و معمار آن مرور کرده‌ایم.
حاج اسماعیل کریمی ۸۲ ساله و از ساکنان قدیمی شمیران‌نو است. او که‌بانی قدیمی‌ترین هیئت محله یعنی هیئت قمر بنی‌هاشم(ع) است، درباره ایده ساخت مسجد می‌گوید: «سال ۳۹ از سربازی فرارکردم و به شمیران‌نو آمدم. آن موقع شمیران‌نو بیشترش بیابان بود و تک و توک خانه پیدا می‌شد. با همسایه‌ها یک هیئت به نام قمر بنی‌هاشم(ع) راه انداختیم و هر هفته در خانه یکی جمع می‌شدیم تا مراسم روضه و عزاداری برگزار کنیم. تا اینکه بعد از چند سال به فکر افتادیم برای برگزاری مراسم عزاداری و روضه هیئت یک جای ثابت مثل مسجد و حسینیه داشته باشیم. از اعضای هیئت که آن موقع ۶۰ نفر بودند پول جمع کردیم و زمینی در کوچه دهم شرقی خریدیم به قیمت ۸۴ هزار تومان، اما دستمان خالی بود و چند سال طول کشید تا مسجد ساخته شود. یعنی سال ۴۶ زمین را خریدیم و سال ۵۵ آن را ساختیم.»
- نخستین روز محرم چراغ مسجد روشن شد
مسجد قمر بنی‌هاشم(ع) یک ساختمان ۴ طبقه است که بخش زنانه، مردانه، حسینیه و دارالقران کودکان در طبقات مجزا قرار گرفته است. اما بنای اولیه مسجد فقط یک سالن ۱۷ متری در طبقه همکف بوده و حتی شبستان نداشته. حاج کریمی در این‌باره می‌گوید: «سال ۵۵ یک چهاردیواری دور زمین کشیدیم و یک سالن ۱۷ متری در آن درست کردیم تا بتوانیم مراسم هیئت را برگزار کنیم. درست روز اول محرم بود که مسجد آماده شد؛ البته شبستان نداشت و فقط محلی برای عزاداری بود. از حاج آقا کرباسی و حاج آقا شجاعی که امام جماعت مسجد سمنگان بود دعوت کردیم برای افتتاح مسجد آمدند و توانستیم در نخستین روز محرم سال ۵۵ چراغ مسجد را روشن کنیم.» او ادامه می‌دهد: «یادم است وقتی اعلام کردیم اهالی کمک کنند تا مسجد را بسازیم چند نفری امدند و بار آجر خالی کردند ریختند؛ ولی چون آن زمان در این اطراف ساخت‌وساز زیاد شده بود، برخی شبانه می‌آمدند و آجرها را برای خانه‌سازی می‌بردند.»
- ساخت مسجد با کمک‌های مردمی
بنای اولیه مسجد تا سال ۶۱، همان سالن ۱۷ متری بوده تا اینکه پای «خداقلی حسینی» به محله شمیران‌نو باز می‌شود. او که آن زمان معمار معروفی بوده وقتی ساختمان مسجد را می‌بیند تصمیم می‌گیرد آن را خراب کرده و از نو بسازد. حاج حسینی که عضو هیئت امنا و مسئول صندوق خیریه مسجد است، در این‌باره می‌گوید: «ساختمان اصولی ساخته نشده بود و پِی آن ضعیف بود. برای همین به حاج آقا کریمی پیشنهاد دادم که مسجد را از نو و بر اساس اصول معماری بسازیم. به هزار زحمت ستون‌ها را خراب و زمین را گودبرداری کردیم تا یک ساختمان قرص و محکم بسازیم.»
اما ساختن مسجد خرج داشت و پولی هم در بساط نبود. حاج کریمی در این‌باره می‌گوید: «دست و بالمان خالی بود حتی پول گودبرداری را هم نداشتیم. تا اینکه از وزارت بازرگانی ۳۸۰ هزار تومان به‌عنوان کمک برای ساخت مسجد گرفتیم؛ آن پول خیلی کمک کرد اما کافی نبود. برای همین یک دفتر دستم گرفتم و هر ماه از کوچه ۲۰ متری شمیران‌نو راه می‌افتادم و کوچه به کوچه می‌رفتم در خانه‌ها و از مردم برای ساختن مسجد پول جمع می‌کردم. هر خانواده به اندازه توانش کمک می‌کرد؛ یکی ۱۰ تومن، یکی ۵۰ تومن و یکی ۱۰۰ تومن...» حرف‌هایش به اینجا که می‌رسد با خنده می‌گوید: «هرکس از جلو مسجد رد می‌شد و سلام می‌کرد می‌گفتم «علیک السلام... پول بده... ه. کمک بده برای ساخت مسجد و...» خلاصه اینکه با هزار زحمت بنای مسجد را تا گنبد بالا بردیم اما پولمان ته کشید برای همین به جای گنبد چادر کشیدیم تا از باران و آفتاب در امان بماند. دو سال طول کشید تا پول آهن جور شد و با کمک آهنگرها گنبد را کار گذاشتیم.»
- پایگاه توزیع ارزاق
در دوران جنگ وقتی به خاطر کمبود مواد غذایی مردم از گوشت تا پنیر و شکر را با دفترچه بازرگانی و کوپن خریداری می‌کردند، مسجد قمر بنی‌هاشم(ع) به پایگاه توزیع ارزاق محله‌های مجاور تبدیل شده بود. حاج کریمی می‌گوید: «مسجد در زمان جنگ محل توزیع مایحتاج ضروری مردم شده بود. از رسالت تا لویزان اهالی می‌آمدند و با دفترچه بازرگانی سهمیه‌شان را از قند و شکر و تا کره و پنیر و سیگار و تخم‌مرغ... می‌گرفتند. البته پنیر و کره و... را به یکی دو تا از خواربارفروشی‌ها که یخچال داشتند سپرده بودیم تا به اندازه نیاز هر خانواده توزیع کنند. مثلاً اگر یکی می‌آمد و می‌گفت برای مجلس ختم یا هر مناسبتی مهمان دارد، سهمیه‌اش برای گرفتن پنیر و کره و... بیشتر می‌شد.»
- حمایت از ۵۰ خانواده نیازمند
گوشه‌ای از مسجد دفتر صندوق خیریه قمر بنی‌هاشم(ع) است و حاج آقا حسینی مسئول آن است. او می‌گوید: «صندوق خیریه از ۳۰ سال پیش تشکیل شد. ۵۰ خانوار محله را زیر پوشش دارد. به هر نفر مبلغ ۸۰ هزار تومان ماهانه می‌پردازیم و علاوه بر آن ارزاق؛ گوشت؛ و هر نذری که خیّران می‌آورند را بین آنها توزیع می‌کنیم.» حسینی ادامه می‌دهد: «در یکی دو سال اخیر به خاطر گرانی خانه برخی از مددجوها نتوانستند در تهران بمانند و به شهرستان رفته‌اند برای همین تعداد خانواده‌های تحت پوشش خیریه کمتر شده است.»
- توزیع ۲۷۰۰ غذا در ماه محرم
هر سال با آغاز ماه محرم مراسم عزاداری هیئت قمر بنی‌هاشم(ع) در مسجد برپا و ۷ نوبت غذای نذری بین اهالی توزیع می‌شود. حاج کریمی می‌گوید: «در مسجد یک آشپزخانه و سردخانه داریم که گوشت‌های نذری را در آن نگهداری کنیم و در ماه‌های محرم و صفر و برخی مناسبت‌ها غذا می‌پزیم. در شب و روز تاسوعا و هفتم و اربعین و... ۱۵۰۰ غذا و در روز عاشورا حدود ۲۷۰۰ غذا می‌پزیم و توزیع می‌کنیم. بیشتر وقت‌ها برای این نذری‌هابانی پیدا می‌شود. البته الان دو سال است که به خاطر کرونا مسجد به‌صورت محدود و فقط برای نماز ظهر و مغرب باز است، همین‌طور مراسم عزاداری محرم در مسجد برپا نمی‌شود ولی غذاهای نذری را مثل سابق می‌پزیم و در ظروف یکبارمصرف بین مردم توزیع می‌کنیم.»
نظر شما