همشهری آنلاین - رابعه تیموری:در اواسط خیابان «شریعتمدار رفیع» ساختمان خوش نقش و نگار خیریه و هیئت «اول مظلوم عالم علی (ع) » به زیبایی دلبری می‌کند. درگاه ساختمان، شکل و شمایلی محراب مانند دارد و تصویر بارگاه امیرالمومنین علی (ع) در دل آن جا گرفته است. در نقوش اسلیمی و رنگ فیروزه‌ای کتیبه‌های دور محراب، آرامشی دلپذیر جریان دارد. وقتی از در کوتاه و باریک هیئت به داخل آن پا می‌گذارید، حیاط باصفا و پردار و درخت هیئت پیش‌روی شماست که این حس خوشایند را دوچندان می‌کند.
ماکت کعبه وسط حیاط و لابه‌لای درختان جا خوش کرده و در گوشه دیگر حیاط، ماکت گنبد بارگاه حضرت علی (ع) را قرار داده‌اند تا ولادت و شهادت ایشان را تداعی کند. در قسمتی از حیاط که آشپزخانه هیئت قرار گرفته، دیگ و پاتیل بسیار بزرگی به چشم می‌خورد که دیواره‌ای منقش به اسامی پنج تن آل عبا (ع) آن را در میان گرفته است. انگار سکوی کوتاه مدور مرمرینی که دیگ را روی آن سوار کرده‌اند، تاب تحمل حرارت آتش زیر دیگ را دارد و هرم و گرمای اجاق شکاف و ترکی روی آن نینداخته است.
به رسم فاتح خیبر
معماری ساختمان دو طبقه هیئت، به عمارت‌های تاریخی شباهت دارد و ذکرها و آیات قرآنی که بر پیشانی عمارت نقش بسته متفاوت بودن آن را یادآوری می‌کند. طبقه اول عمارت به حسینیه اختصاص پیدا کرده است. سالن بزرگ حسینیه ساده و باصفاست و لوازم آن به فرش‌هایی پاکیزه، چند جفت پشتی ترکمنی، منبری چوبی و قاب عکس مولا علی (ع) خلاصه می‌شود. در کنار سالن اصلی اتاقی قرار گرفته که محل برگزاری مراسم گلریزان است. در گوشه اتاق، علم و تمثال دست بریده حضرت ابوالفضل (ع) (توق هیئت) به چشم می‌خورد. در مراسم گلریزان، پهلوانان دور این تمثال جمع می‌شوند و مراسم را اجرا می‌کنند.
طبقه دوم عمارت حسابی دیدنی است و در هر گوشه آن تصویر باابهتی از پهلوانان صاحب نام ایرانی خودنمایی می‌کند. در راهروی کوچک این طبقه قاب عکس دیگری از فاتح پهلوان خیبر قرار گرفته تا منش پهلوانی مولا علی (ع) را یادآوری کند.در کنار این عکس، کتابخانه‌ای جمع‌وجور و لوح‌های سپاسی که در مناسبت‌های مختلف به اعضا و بانیان موزه اعطا شده، به چشم می‌خورد.
در درگاه اتاق منتهی به راهرو زنگی برنجی آویخته‌اند که مسئول هیئت آن را به احترام ورود مهمانان سپیدمو و اهل علم و فضل، به صدا درمی آورد. این اتاق آلبوم پر و پیمانی از تصاویر پهلوانان ایرانی است که در چیدن آنها به تاخر و تقدم تاریخی ظهور پهلوانان توجه شده است. این آلبوم رنگارنگ از تصویر ابوالقاسم فردوسی که نخستین نگارنده قاموس پهلوانان ایرانی است شروع می‌شود و تا تصاویر پهلوانان معاصر مانند آقا تختی و مرحوم علیرضا سلیمانی ورق می‌خورد.
اتاق دیگری که در طبقه دوم قرار گرفته، به سبک و سیاقی شبیه زورخانه‌ها آراسته شده و طاق هلالی شکل اتاق را به شکل سردم و جایگاه مرشد طراحی کرده‌اند. برای تزیین میل، زره، گرز و کباده‌ای که داخل طاق‌ها و قفسه‌های مستطیلی شکل اتاق چیده‌اند، هنر معرق و خاتم‌کاری استفاده شده و اسامی ائمه (ع) و عبارات قرآنی را به خط ثلث بر روی آنها حک کرده‌اند.
موقوفه خاندان خبره فرشچی
راه‌اندازی این موزه در عمارت زیبای خیابان «شریعتمدار رفیع» حکایتی شنیدنی دارد. «نصرالله حدادی» این حکایت را از زبان واقف بنا شنیده است. این تهران‌شناس می‌گوید : «این خانه قدیمی به یکی از خانواده‌های خاندان (خبره فرشچی) تعلق داشته و صاحب آن پیش از فوتش وصیت کرده خانه به حسینیه تبدیل شود. در سال ١٣٦١ در یکی از عملیات‌های دوران دفاع مقدس، یکی از فرزندان این خانواده به شهادت می‌رسد. پس از شهادت او، برادر دیگرش به نام «سیدمحمدحسین» در خواب می‌بیند که پدرشان از او می‌خواهد به وصیتش عمل کند. سیدمحمدحسین فرشچی خانه را از ورثه می‌خرد و برای ساخت حسینیه در اختیار تعدادی از پهلوانان زورخانه قرار می‌دهد.»
«جواد روحانی» هم از سرنوشت این خانه و ماجرای نقش بستن عنوان «هیئت» بر پیشانی آن باخبر است. روحانی بانی هیئت «اول مظلوم عالم علی (ع) » است و می‌گوید : «هیئت سال ١٣٧٢ در خیابان گوته و در منزل مرحوم حاج «علی قیصر» پا گرفت. در این هیئت پهلوانان و باستانی‌کاران رفت‌وآمد داشتند. در مراسم عزاداری سال ١٣٧۵ جلسات هیئت به اندازه‌ای شلوغ و پرشور شد که دیگر منزل مرحوم قیصر برای برپایی هیئت مناسب نبود. در همان سال سید محمدحسین فرشچی از مرحوم قیصر خواست هیئت را در این خانه برپا کند. »
روحانی معتقد است این خانه پیش از تبدیل شدن به حسینیه هم محل برپایی مجلس عزای سیدالشهدا (ع) بوده است. او می‌گوید : «وقتی این خانه را تحویل گرفتیم، کتیبه‌هایی روی دیوار اتاق‌ها بود که نشان می‌داد سال‌ها پیش در این خانه جلسات روضه سیدالشهدا (ع) برگزار می‌شد. » معامله ملک ورثه‌ای مرحوم خبره فرشچی پیش از تبدیل شدن به حسینیه بارها تا مراحل نهایی پیش رفته، ولی به دلیل نذر و نیت مالک مرحومش و مشیت خداوند، به فروش نرسیده است.
میهمانان ویژه هیئت
صحبت‌های مسئول حسینیه، حکمت وجود دیگ بزرگ و پر نقش و نگار گوشه حیاط را هم روشن می‌کند : «مراسم سمنوپزان از آیین‌های قدیمی هیئت اول مظلوم است که هر سال در شب میلاد حضرت علی (ع) توسط آقایان و در شب میلاد حضرت فاطمه (س) توسط بانوان برپا می‌شود. »
پهلوانان و کهنه‌سواران عضو هیئت اول مظلوم (ع) برای عرض ارادت به مولا علی (ع) به برگزاری جلسات هفتگی هیئت بسنده نمی‌کنند و رفت‌وآمد آنها به این خانه پرحکایت، گره از کار گرفتاران بسیاری باز کرده است. جواد روحانی می‌گوید : «پهلوانان عضو هیئت هنوز هم به رسم پهلوانان قدیم، محرم اسرار مردمند و وقتی از مشکل نیازمند آبروداری باخبر می‌شوند، برای کمک به او و حل مشکلش مراسم گلریزان برپا می‌کنند. تاکنون زوج‌های زیادی با کمک ستاد جهیزیه هیئت به خانه بخت رفته‌اند و هزینه درمان بیماران بسیاری پرداخت شده است. »
کارتن‌خوابان و افراد بی‌خانمان بسیاری چشم‌انتظار صبح‌های جمعه هستند تا در مراسم دعای ندبه هیئت، به استکانی چای دیشلمه و غذایی گرم مهمان شوند. لقمه این ضیافت و سفره بی‌ریا سرنوشت مهمانان بسیاری را تغییر داده است.
نظر شما