همشهری آنلاین - یکتا فراهانی : یبماری‌های اورولوژی در بخش‌های بسیار خاصی از بدن تاثیر می‌گذارند. در زنان، این بیماری‌ها شامل مجاری ادراری هستند و در مردان نیز بر مجاری ادراری و نیز اندام‌های تناسلی اثر می‌گذارند.
پزشکان در رو به رو شدن با علائمی همچون اختلال نعوظ، خستگی زیاد و بزرگ شدن پروستات در مردان از ۵۵ سال به بعد نیز برای تشخیص هرگونه بیماری یا مشکل قلبی عروقی بررسی کامل و دقیقی برای فرد انجام می‌دهند که شامل آزمایش‌های تصویربرداری و تست‌های خون و ادرار از جمله این بررسی ها به شمار می‌روند.
اورولوژی و نفرولوژی
دکتر عبدالله ناصحی، متخصص اورولوژی فلوشیپ اندویورولوژی درباره بیماری‌های حوزه اورولوژی می‌گوید: «به طور کلی بیماری‌های این رشته مربوط به بیماری‌هایی درمحدوده کلیه، مثانه، حالب، پروستات و مجاری ادراری می‌شوند. پزشکانی هم که در مورد بیماری‌های داخلی کلیه تخصص دارند، نفرولوژیست نامیده می‌شوند.»
در واقع تمرکز نفرولوژی بر بیماری‌ها و عوارضی است که تاثیر مستقیمی بر کلیه‌ها دارند؛ در حالی که تمرکز تخصص اورولوژی بر بیماری‌ها و شرایطی است که می‌توانند بر مجاری ادراری زنان و مردان اثر بگذارند.
نفرولوژی مجموعه‌ای از طب داخلی را شامل می شود که تمرکز اصلی آن تشخیص و مدیریت بیماری‌هایی است که بر عملکرد کلیه تاثیر می‌گذارند.
سنگ کلیه
به گفته ناصحی، بیماری سنگ کلیه به‌خصوص در کشور ما یکی از شایع‌ترین مراجعات به مطب‌ها و بیمارستان‌ها را به خود اختصاص می‌دهد. هسته اصلی سنگ نیز در کلیه تشکیل می‌شود و درآنجا کم‌کم رشد پیدا می‌کند. اما زمانی که به لوله حالب منتقل می‌شود، درد قولنجی شکل آن به اوج خود می‌رسد و به همین خاطر بیمار درد بسیار زیادی را متحمل شود.
انتشار درد کلیه معمولا به قسمت بالای شکم و گاهی نیز به قسمت تحتانی و نواحی دستگاه تناسلی و مجرای ادرار در خانم‌ها و آقایان تیر می‌کشد. گاهی اوقات نیز با سوزش و تکرر ادرار و وجود خون در ادرار همراه است. یعنی چه به‌صورت آزمایشگاهی و چه به صورت کاملا واضح که ممکن است باعث بیمار وحشت شود.
علل به وجود آمدن سنگ کلیه
دکتر ناصحی در مورد علل به وجود آمدن سنگ کلیه می‌گوید نمی‌توان یک علت خاص از جمله رژیم غذایی یا آب‌وهوای خاصی را به این بیماری منتسب دانست.
البته استعداد ژنتیکی یا وراثت نقش زیادی را در این زمینه ایفا می‌کند. ضمن اینکه بعضی افراد زمینه سنگ‌سازی نیز دارند. این افراد در ادرارشان املاح بیشتری نسبت به بقیه دفن می‌کنند.
گاهی نیز افراد بر این گمانند که آب مناطق خاصی باعث بروز چنین مشکلی می‌شود. در صورتی که اگر این چنین بود بیماری سنگ کلیه در شهرهایی مانند قم و کاشان که آب سنگین‌تری از لحاظ وجود املاح دارند؛ بیشتر رواج داشت.
در نتیجه اصل مسئله فاکتور وراثتی است. یعنی بعضی‌ها زمینه سنگ‌سازی دارند و بعضی از املاح مانند کلسیم، فسفات و اسید اوریک بیشتر در ادرارشان دیده می شود.
عوامل تشدید کننده ایجاد سنگ کلیه
این متخصص اورولوژی می‌گوید بعضی عوامل تشدیدکننده ایجاد سنگ در کلیه است. مثلا این بیماری در فصل‌های گرم سال بیشتر دیده می شود. چون بدن عرق می‌کند و میزان دفع ادرار کم می‌شود. بنابراین چنین عواملی زمینه‌ای برای ایجاد سنگ نیز خواهند بود. نوشیدن زیاد آب نقش مهمی در این زمینه دارد و احتمال بروز سنگ را کمتر خواهد کرد.
بعضی مشاغل هم می تواند در ایجاد سنگ کلیه تاثیر گذار باشند. مثلا کسانی که در نانوایی و کوره های آجرپزی یعنی در محیط های گرم کار می کنند که با تعریق زیادی همراه است احتمال بیشتری هم برای ابتلا به بیماری سنگ کلیه خواهند داشت. تحرک کم و نداشتن فعالیت هم باعث می شود میزان برداشت خون از کلسیم استخوان‌ها بیشتر شود که این موضوع احتمال تشکیل سنگ در کلیه را بیشتر خواهد کرد.
سرانه بالای مصرف نمک در ایران و سنگ کلیه
ناصحی میزان مصرف نمک زیاد را هم در بروز سنگ کلیه مؤثر می‌داند و می‌گوید در ایران سرانه مصرف نمک نسبت به کشورهای دیگر بسیار بالاست و افراد بی جهت خود را به مصرف نمک زیاد عادت می‌دهند.
نمک می تواند تشدید کننده عامل ایجاد سنگ باشد. همچنین مصرف زیاد پروتئین هم عامل مهم دیگری برای به وجود آمدن سنگ در کلیه به حساب می‌آید.
افرادی که زیاد پروتئین مصرف می‌کنند هم شانس سنگ سازی بیشتری نسبت به دیگران دارند. پروتئین‌ها نیز یا به شکل حیوانی هستند مانند گوشت قرمز و سفید یا ماهی یا پروتئین‌های گیاهی مانند حبوبات که همه اینها باعث احتمال بیشتر تولید سنگ خواهند شد.
به گفته ناصحی اگر ما نمی‌توانیم دخالتی در عامل وراثت برای ایجاد سنگ داشته باشیم؛ اما می‌توانیم با تغییر در سبک زندگی و داشتن تحرک بیشتر و تغذیه درست تا حد ممکن جلوی ایجاد سنگ در کلیه را بگیریم.
روزانه ۸ لیوان آب بنوشید
این متخصص اورولوژی می‌گوید کسانی که سابقه سنگ کلیه دارند یا در خانواده چنین سابقه ای وجود داشته باید همه موارد مؤثر در ایجاد سنگ را رعایت کنند و روزانه حداقل ۸ لیوان آب بنوشند. چون ادرار زیاد، احتمال ایجاد سنگ را کمتر می‌کند. ورزش مرتب هم تاثیر زیادی در تشکیل سنگ دارد. پیاده‌روی هم موضوع مهم دیگری است که باید در نظر گرفته شود چون کمک زیادی به اینکه سنگ کلیه ایجاد نشود خواهد کرد.
چک‌آپ‌های به موقع
ایجاد سنگ در کلیه همیشه هم پرسر و صدا و با درد زیاد همراه نیست. گاهی سنگ در کلیه بزرگ می‌شود ولی فرد علامت حاد و شدیدی ندارد. بنابراین توصیه می شود کسانی که سابقه سنگ کلیه دارند حتما هر شش ماه یک بار با مراجعه به پزشک، چک‌آپی در این خصوص داشته باشند.
سنگ های زیر ۴ تا ۶ میلی‌متر هم اغلب با تجویز داروهای شل‌کننده حالب، ورزش و نوشیدن آب زیاد درمان خواهند شد. در غیر این صورت از اقدامات دیگری برای شکستن سنگ مانند روش های غیرتهاجمی و امواج صوتی استفاده خواهد شد.
یائسگی در مردان یا آندروپوز
افزایش سن بر سطوح هورمون‌های جنسی مردانه تاثیر دارد؛ اما نمی‌توان این کاهش سطح هورمون را کاملا شبیه یائسگی زنان دانست. بعضی محققان این علائم را به عارضه به نام «افت آندروژن در مردان میانسال» (ADAM) یا هیپوگنادیسم دیررس نسبت می‌دهند که باعث افت عملکرد اندام‌های تولید سلول‌های جنسی و پیری آنها می‌شود.
در حالی که این عارضه تنها ۲/۱ درصد مردان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، یائسگی بخشی طبیعی از تکامل جنسی یک زن به شمار می رود. البته شیوع این وضعیت در مردان نیز همراه با افزایش سن بیشتر خواهد شد؛ اما مرحله‌ای از تکامل آنها به شمار نمی‌رود.
هنگامی که مردان سه علامت جنسی را به همراه افت سطح آندروژن تجربه می‌کنند، تشخیص هیپوگنادیسم دیررس برای آنها تایید می‌شود.
یکی دیگر ازبیماری‌های شایع بین مردان مشکلات پروستات است که معمولا بعد از ۵۵ تا ۶۰ سالگی بیشتر خواهد شد. بزرگ شدن پروستات در سنین بالا درست مانند یائسگی در زنان اجتناب ناپذیراست که معمولا به دو شکل خوش‌خیم یا بدخیم خواهد بود. البته این دو بیماری کاملا متفاوت است و درمان آنها هم با همدیگر فرق دارد.
بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات
معمولا بیش‌از ۸۰-۹۰ درصد موارد بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات با درمان‌های دارویی معالجه خواهد شد و مانند گذشته نیازی به جراحی نیست.
علائم بزرگ شدن پروستات هم ایجاد مشکل در دفع و تکرر ادرار است که اگر سابقه این بیماری در خانواده وجود داشته باشد بهتر است حتما قبل از بروز هر مشکلی معاینات و بررسی های لازم انجام شود.
ضمن اینکه باید توجه داشت با مراجعه و درمان به موقع بزرگی خوش‌خیم پروستات نباید اجازه داد مشکل پیشرفت کند و تبدیل به بیماری بدخیم شود. بررسی‌های لازم نیز شامل آزمایش خون و سونوگرافی خواهد بود.
در واقع مردان نیز نقشی در بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات ندارند. این موضوع چیزی شبیه سفید شدن مو یا چروک شدن پوست است که در همه زنان و مردان وجود دارد و مشکل بزرگی نیست.
درمان دارویی یائسگی مردانه
تاکنون شواهد علمی کافی برای اثبات یائسگی مردانه به عنوان یک بیماری قابل تشخیص پزشکی ارائه نشده است. با این حال، افت آندروژن در مردان میانسال در واقع کمبود تستوسترونی است که می‌تواند اثرات مشابهی با یائسگی داشته باشد.
دکتر ناصحی می‌گوید همان گونه که برای تعدیل عوارض یائسگی در زنان، درمان‌های دارویی وجود دارد، برای مردان هم، چنین درمان‌هایی وجود دارد.
آزمایش PSA
به گفته این متخصص اورولوژی، آزمایشی به نام PSA وجود دارد که درواقع یک نوع آنزیم اختصاصی پروستات است که در مردان باید بعد از پنجاه سالگی حداقل سالی یک بار انجام شود.
البته در کسانی که سابقه سرطان پروستات در خانواده دارند. مثلا پدر یا برادر آنها به این بیماری مبتلا بوده باید بعد از چهل‌سالگی انجام شود.
این آزمایش می‌تواند به تشخیص زودرس بیماری کمک کند. بنابراین در حال حاضر مردان می‌توانند با انجام آزمایش‌ها به موقع مانع از بروز سرطان پروستات شوند.
بالا بودن سطح PSA در کنار دیگر عوامل مانند وجود عفونت و اندازه پروستات بررسی می‌شود و در صورت لزوم درمان ادامه خواهد شد.
نظر شما