ایدهای که از ویژگیهای بارز تلویزیون است و مسئله اصلی و بنیادین برنامههای زنده تلویزیون است، چرا که از ویژگیهای منحصر به فرد تلویزیون همزمانی اتفاقات و رویدادهای واقعی با لحظهای است که بیننده آنها را تماشا میکند!
به قولی دیگر ایده همزمانی به معنی همزمان بودن ارسال پیام از سوی فرستنده پیام و دریافت آن از سوی مخاطب و گیرنده آن است.
اگر به ارسال مستقیم و همزمان صدا و تصویر توجه کنیم تنها رسانه تلویزیون است که در آن ارسال و دریافت به صورت همزمان صورت میگیرد که مهمتر از همه همزمانی رویدادهای واقعی و اتفاقات طبیعی و بدون تغییر جریان زندگی و پخش مستقیم آن از تلویزیون است. این روزها برنامههای زنده جزو پرمخاطبترین برنامههای تلویزیون محسوب میشوند.
در تلویزیون وقتی مجری رو به دوربین صحبت میکند و کلمه زنده در کنار کادر آن دیده میشود، تأکید میشود این برنامه و حرفهای مجری زنده، واقعی و بدون تغییر و سانسور و دستکاری است.
بحثها و گفتوگوهای استودیویی که اکثراً زنده پخش میشوند برای مخاطب قابل قبولتر و باور پذیرتر است. در این برنامه به لحاظ ماهیتشان همواره در معرض اتفاقات پیشبینی ناپذیر قرار دارند.
تهیهکننده و برنامهساز همواره تلاش میکند که این اتفاقات لطمهای به برنامه نزند، هرچند گاهی اوقات همین ماجراهای پیشبینی نشده به نکتهای جذاب برای مخاطب تبدیل میشود. برخی منتقدان تصور میکنند که دیده شدن وسایل فنی و دوربینهای پشت صحنه تصویربردار و... واقعیت را مخدوش کرده و حسی از تصنع و ساختگی بودن را به مخاطب القا میکند.
در حالی که این مسئله واقعی بودن جریان ضبط یک برنامه تلویزیونی را موکد میکند. در برنامه غیرزنده وقتی بیننده برنامهای را نگاه میکند، تصورش بر این است تصویری که میبیند قبلا ضبط و با دخل و تصرف و مونتاژ به او ارائه شده است.
در صورتی که در یک برنامه زنده تلویزیونی عینیت، همزمانی، واقعیت و زندگی جاری است و لحظه به لحظه زمان جاری در آن حس میشود. به همین دلیل زنده بودن یک برنامه، در صورتی که از آن درست بهره گرفته شود، میتواند به حضور زنده تلویزیون در خانه مردم و ایجاد حسی از همزمانی و باهم و در کنار هم بودن را به وجود آورد.
میتوانیم بگوییم که فکر زنده بودن برنامهای تلویزیونی، جزئی از فلسفه وجودی تلویزیون و مختص آن است که مخاطب را شریک بیواسطه خود میسازد و به او احساس قطعیت و واقعی بودن را القا میکند. این قابلیت، اهمیت و قدرت تلویزیون را میرساند؛ قدرتی که آن را از دیگر رسانهها متمایز میکند.
زنده بودن برنامه از آنچنان اهمیتی برخوردار است که تکرار یک برنامه زنده در روزهای بعد، برای مخاطب حسی از دست دوم بودن را به همراه میآورد و به نوعی حکم پرکردن آنتن را دارد. شاید نبودن کلمه تکرار در کادر تصویر، بتواند به اعتبار یک برنامه بیفزاید و بیننده آن را به عنوان یک برنامه از پیش تولید شده تلقی نماید.
لذا برنامه زنده در تلویزیون حرف دیگری میزند و ویژگیهایی دارد که آن را از برنامههای همردیف تولیدی متمایز میکند. تلویزیون یعنی تلهو ویزیون که به معنای دیده شدن و دیدن از راه دور است و اهمیت و تمایز اساسی و بنیادی آن در همین نکته است. همان گونه که در ابتدای تولد تلویزیون اینگونه بود.
*برنامهساز و تهیهکننده تلویزیون