اصطلاح روده نشت‌کننده (leaky gut) به معنای افزایش نفوذپذیری روده و به دنبال آن وارد شدن باکتری‌ها، سموم و سایر مواد زیانبار از طریق دیوار روده به درون خون اصطلاحی نسبتا جدید است و پژوهش‌ها درباره آنها عمدتا در حوزه علوم پایه بوده است، اما علاقه فزاینده‌ای بوجود آمده است که داروهایی ساخته شود که بتوان آنها را در بیماران برای مقابله با اثرات این مشکل به کار برد.
افزایش نفوذپذیری روده علت یا علامت بیماری؟
چندین متر حلقه‌های روده درون شکم شما دارای یک سطح پوشش درونی وسیع هستند که بر روی هم سطح بیش از ۳۷۰ متر مربع دارند. هنگامی که روده‌ها به درستی عمل می‌کنند، این پوشش درونی سد محکمی ایجاد می‌کند که مواد جذب‌شده به درون خون را کنترل می‌کند.
از دست رفتن سلامت این پوشش درون و نفوذپذیر شدن آن امکان عبور مواد غذایی کاملا هضم‌نشده، سموم و میکروب‌ها را به درون بافت زیرین آن می‌دهد. این وضعیت ممکن است باعث ایجاد التهاب و تغییرات در ترکیب باکتری‌های طبیعی روده شود که به نوبه خود به ایجاد مشکلات جدیدی در دستگاه گوارش و فراسوی آن بینجامد. پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که تغییر در باکتری‌های طبییعی روده یا به اصطلاح «فلور روده» و التهاب ناشی از آن ممکن است نقشی در ایجاد چند بیماری مزمن شایع داشته باشد.
از طرف دیگر افزایش نفوذپذیری روده یک خصوصیت شناخته‌شده چندین بیماری التهابی و خودایمنی مبتلاکننده دستگاه گوارش از جمله «بیماری التهابی روده» (IBD) و بیماری سلیاک است. اما دانشمندان دراین موارد این افزایش نفوذپذیری روده را علامت بیماری به شمار می‌آورند نه علت آن. این بیماری‌ها باعث التهاب مزمن در روده‌ها می‌شود و این امر به نوبه خود به تخریب سد پوشش روده در طول زمان می‌انجامد.
گرچه دانشمندان مواردی از افزایش نفوذپری روده را در افراد پیش از تشخیص این بیماری‌ها هم یافته‌اند، اما آنها هنوز شواهد را آنقدر کافی نمی‌دانند که افزایش نفوذپذیری را علت خود بیماری بشمارند و با احتمال بیشتر آن را نشانه اولیه بیماری به حساب می‌آورند.
علائم و بیماری‌های مربوط شده با افزایش نفوذپذیری روده‌ها
- مشکلات گوارشی مانند اسهال، آروغ زدن و یبوست.
- آلرژی‌های غذایی و عدم تحمل‌های غذایی
- بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید
- خستگی، عدم تمرکز و گیجی و به اصطلاح «مه مغزی»
- مشکلات پوستی مانند اگزما و آکنه
- درد مفاصل
- اختلال‌های خلقی مانند افسردگی و اضطراب
افزایش نفوذپذیری روده در چه کسانی و چرا؟
روده‌های ما به هر حال کاملا نفوذناپذیر نیستند و اصولا کارشان این است که اجازه عبور مواد غذایی و سایر مولکول‌ها را بدهند. ممکن است برخی از ما استعداد ژنتیکی داشته باشیم که ما را به تغییرات در دستگاه گوارش حساس‌تر کند، اما همیشه نمی‌تواند مشکلات را به ژن‌ها نسبت داد. زندگی مدرن واقع محرک اصلی التهاب روده‌ها است. شواهد فزاینده‌ای نشان می‌دهند رژیم غذایی معمول غربی یا آمریکایی که میزان فیبرهای خوراکی در آن کم است و حاوی مقدار زیادی قند و چربی‌های اشباع است، ممکن است در ایجاد این روند دخیل باشد. مصرف مفرط الکل و استرس همه ممکن است تعادل در روده‌ها را به هم بزنند.
تحقیقات نشان داده‌اند که در برخی از بیماری‌های گوارشی مانند بیماری سلیاک، بیماری کرون (یکی از انواع بیماری التهابی روده) و نیز در نشانگان روده تحریک‌پذیر (IBS) افزایش نفوذپذیری روده مکن است نقشی ایفا کند. اما بزرگترین پرسش این است که آیا افزایش نفوذپذیری روده می‌تواند اثراتی فراسوی روده‌ها در جاهای دیگر بدن هم داشته باشد یا نه. برخی از تحقیقات افزایش نفوذپذیری روده‌ها را با بیماری‌های خودایمنی مانند بیماری لوپوس، دیابت نوع یک و ام‌اس (اسکلروز متعدد)، فیبرومیالژی، آرتریت، آلرژی، آسم، آکنه، چاقی و حتی بیماری‌های روانی ارتباط داده‌اند. با این حال، هنوز لازم است بررسی‌های بالینی در انسان‌ها انجام شود تا بتواند رابطه سببی را در این موارد اثبات کرد.
شیوه‌های پزشکی جایگزین و مکمل و نفوذپذیری روده‌ها
گرچه پزشکی بر مبنای علمی هنوز به نتیجه قاطعی در مورد موضوع تاثیر نفوذپذیری روده نرسیده است، اما کارورزان پزشکی به اصطلاح جایگزین یا مکمل مدت‌ها است که به موضوع بهبودی روده‌ها توجه داشته‌اند و در بسیاری از فرهنگ‌ها در سراسر حهان هم اغلب رژیم‌های غذایی خاصی تجویز می‌شود تا ادعا می‌شود در این بهبودی نقش دارند. از جمله اقدامات اولیه در این مورد حذف کردن غذاهایی از رژیم غذایی است که التهابی یا تغییردهنده فلور طبیعی میکروبی روده‌ها تصور می‌شوند. از جمله شایع‌ترین این غذاها و مواد حذف شده می‌توان به الکل، غذاهای فراوری‌شده، برخی از داروها و برخی از غذاهای عامل آلرژی‌ها و حساسیت‌ها اشاره کرد.
گرچه بحث و اختلاف نظر در باره اینکه آیا روده نشت‌پذیر می‌تواند در انسان‌ها عامل بیماری‌ها در خارج از دستگاه گوارش باشد یا نه، همچنان ادامه دارد، اما مصرف رژیم غذایی حاوی مواد مغذی و فراوری‌نشده از جمله غذاهایی که به فروکش کردن التهاب کمک می‌کنند یا پرهیز از غذاهایی که علل شناخته‌شده ایجاد التهاب هستند، ایده خوبی به نظر می‌رسد چرا که دست کم ممکن است به بازسازی پوشش روده و تعادل بهتر در فلور میکروبی روده کمک کنند.
نظر شما