این در حالی است که در کشورهای توسعه یافته جایگاه سلامت افراد جامعه به لحاظ برخورداری از2 وجه امکانات و برنامه‌ریزی، این امر را در رتبه‌های اول تا پنجم قرار داده است. هجدهم فروردین برابر با هفتم آوریل در تقویم جهانی روز بهداشت و در تقویم کشورمان روز سلامت نامیده شده است.
هفته سلامت در ایران، فرصتی برای ارزیابی کاستی‌ها در کنار معرفی دستاوردهاست تا از این رهگذر، امکان برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای افزایش سطح کمی و کیفی سلامت در کشور فراهم شود. ارزیابی و تلاش برای ارتقای سطح کمی و کیفی سلامت در عرصه داخلی یکی از برنامه‌هایی است که همواره در این روز مورد توجه قرار می‌گیرد.
براساس این گزارش، سرانه 4/4درصدی بخش بهداشت و سلامت از تولید ناخالص داخلی، در عمل جایگاه نود و سوم ایران در عرصه جهانی را برای ایران رقم زده است. آنچه در قالب دستاوردهای نظام سلامت کشورمان قابل ارزیابی است، عبارت است از: فراگیری انواع واکسیناسیون و ریشه‌کنی بسیاری از بیماری‌ها نظیر فلج اطفال، سل، مالاریا و مهارکردن قابل توجه بیماری‌های نوظهور مانند ام‌اس، انواع هپاتیت و ایدز در کنار توسعه حداقل‌های بهداشت و سلامت در اقصی نقاط کشور با توسعه شبکه بهداشت روستایی و پزشک خانواده. از جمله شاخصه‌های رشد، شاخصه‌های سلامت در کشور است که امید زندگی را در کشور به بالای 75سال افزایش داده است.
ارتقای دانش عمومی مردم در حوزه بهداشت و سلامت، خودکفایی در جذب و پرورش نیروی انسانی فعال در پزشکی عمومی و برخی دیگر از مشاغل بهداشتی و درمانی در کنار کاهش مرگ و میر مادران در زمان زایمان از 240 در هزار به 20 در هزار در کنار دستاوردهای خاص نظیر جایگاه چهارم جهان در پیوند اعضا، جایگاه دهم جهان در جراحی قلب، جایگاه نخست منطقه در مهار ایدز و دستاوردهای نوین در درمان انواع بیماری‌ها مانند ضایعات نخاعی، داروی کنترل ایدز، درمان زخم پای دیابتی و ده‌ها دستاورد درخشان پزشکی - درمانی از جمله گام‌های بزرگی است که در حوزه توسعه بهداشت و سلامت برداشته شده است.
با این حال جایگاه نود و سوم ایران در حوزه سلامت، فقدان 80 درصدی مدارس کشور از مربی بهداشت، بی‌بهره بودن بیش از 30 درصد جمعیت کشور از آب آشامیدنی سالم، سهم 600 دلاری سرانه سلامت در ایران در مقایسه با کشورهای پیشرفته که بین 3هزار تا 7 هزار دلار در نظر گرفته شده است و پاره‌ای کاستی‌ها به‌ویژه در حوزه بیمه درمانی برای قشرهای کم درآمد جامعه از نقایص موجود سلامت در ایران است که با تدبیر مسئولان امر قابل ترمیم و مدیریت خواهد بود.
آمارهای نظام سلامت ایران از هیچ قاعده منطقی پیروی نمی‌کند و عددها فقط به ضرر مردم و به‌ویژه بیماران کم درآمد است. در بحث ایجاد عدالت در سلامت با 2 راهکار مواجه هستیم: یکی به کسانی که وضع خراب‌تری دارند و جزو دهک‌های پایین جامعه هستند بیشتر کمک کنیم یا اینکه عدالت در سلامت را در مجموع با مکانیسم‌هایی در کل کشور برقرار کنیم.
براساس گفته‌های وی، برای رفع بی‌عدالتی در سلامت توجه به ۴فاکتور لازم است که عبارتند از: توزیع مناسب منابع، دسترسی عادلانه مردم به خدمات، افزایش بهره‌مندی مردم از خدمات سلامت و تنظیم قیمت‌ها و در این مسیر باید استفاده از توانمندی مردم هم مد نظر باشد.
سلامت به تعریف سازمان بهداشت جهانی عبارت است از: رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی افراد که با توجه به ابعاد گسترده این تعریف، اهمیت این موهبت الهی هرچه بیشتر نمایان می‌شود.
ارتقای سلامت به مفهوم توانمندسازی مردم در شناخت عوامل تاثیرگذار بر سلامت فردی، اجتماعی و تصمیم‌گیری صحیح در انتخاب رفتارهای بهداشتی بوده و در نتیجه رعایت شیوه زندگی سالم را متذکر می‌شود.
عوامل مؤثر بر سلامتی به 3 گروه عمده تقسیم می‌شوند: الف) عوامل و شرایط محیطی، اجتماعی و اقتصادی جامعه ب) خدمات بهداشتی درمانی و کیفیت ارائه آنها ج) شیوه زندگی و رفتارهای بهداشتی.
با توجه به این امر که سلامت محور عدالت و توسعه جوامع در تمامی ابعاد اجتماعی، اقتصادی سیاسی و انسانی به شمار می‌رود و نقش مستقیم دولت‌ها در تامین و ارتقای سلامت به وضوح مشهود است، ارائه صحیح و کامل خدمات بهداشتی و درمانی با کیفیت مطلوب توسط دولت، به تمامی اقشار جامعه از جمله اقدامات مؤثری است که می‌تواند در ارتقای سلامت جامعه نقش بسزایی داشته باشد.
به عبارت دیگر بهبود و سامان‌دادن عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی موجود در کشور و فعالیت‌های سازمان‌های دولتی و غیردولتی می‌تواند زمینه‌ساز تامین و ارتقای سلامت محسوب شود.
بنابراین لازم است تلاشی منسجم و هماهنگ برای جلب مشارکت مؤثر سازمان‌ها به‌منظور طراحی، اجرا و ارزشیابی برنامه‌های ارتقای سلامت آغاز شود و از سوی دیگر برای تحقق ارتقای سلامت فرد در جامعه نیازمند ایجاد قدرت مدیریت و تصمیم‌گیری صحیح در تمامی افراد جامعه هستیم.
به عبارتی تا زمانی که مردم نتوانند عوامل مؤثر بر سلامت خود را شناسایی و کنترل کنند تامین و ارتقای سلامت به مفهوم کلی آن دست نیافتنی خواهد بود. بنابراین مشارکت مردم در این امر از جمله مسائل اساسی است که همگام با اقدامات دولت باید تشویق و ترویج شود.
در این میان نقش شیوه زندگی آحاد مختلف جامعه و مسائلی همچون فرهنگ، سنت‌ها، باورها، نگرش‌ها، ارزش‌ها و نوع درک مردم از مفهوم بهداشت که به‌طور مستقیم و یا غیرمستقیم در سلامتی کامل جامعه مؤثر است نباید فراموش شوند.
علاوه بر این ارتقای سلامت در کنار ارائه خدمات بهداشتی درمانی مناسب و مؤثر، نیازمند تامین امنیت، مسکن، آموزش غذا، محیط مناسب و عدالت اجتماعی نیز هست.
مبارزه با بیماری‌های واگیر از جمله ایدز و هپاتیت که سلامت میلیون‌ها انسان را به مخاطره انداخته، جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی، حوادث و سوانح، تصادفات جاده‌ای، اعتیاد، سلامت و بهداشت روان، امنیت غذا و تغذیه، عدم‌مصرف خودسرانه دارو و خود درمانی، آموزش درخصوص مسائل بهداشتی و درمانی، ورزش و تحرک و... همه و همه نیاز به عزمی ملی و گام‌هایی توانمند دارد که مردم هر دو را به‌طور کامل داشته و همسو با سیاست‌های ملی بهداشت و سلامت برای نیل به اهداف عالی تکامل بشری، تلاش خواهیم کرد.
وزیر بهداشت می‌گوید که مهم‌ترین گام برای حل مسائل سلامت این است که تامین سلامت مردم اولویت روز جامعه شود و برای کسانی که تصمیم‌گیران جامعه هستند تامین سلامت مردم و عدالت در سلامت دغدغه شود زیرا تا نتوانیم حمایت همه ارگان‌ها را جلب کنیم و با توضیح عالمانه موضوع، انگیزه لازم را برای حمایت جمعی برای سلامت ایجاد نکنیم در این زمینه موفق نمی‌شویم.
