ارتقای توانمندسازی تکنولوژیک و ادغام وزارتخانه‌ها

هدف از این طرح ایجاد مدیریت هدفمند و واحد در راستای تولید و رشد کشور عنوان می‌شود. اگر چه این هدف، خوب و مثبت تلقی می‌شود اما باید به جنبه‌ها و کارکردهای دیگر چنین اقدامی نیز توجه داشت که از جمله آنها اثر آن بر رشد و ارتقای توانمندی‌های تکنولوژیک درون بنگاه‌های صنعتی است.

از این منظر، تئوری‌های جدید تجارت که مولفه اصلی در تجارت جهانی را توانمندی‌های تکنولوژیک می‌بینند حائز اهمیت است. از این منظر، جهت مبادله کالاها از سمتی که تکنولوژی برتر وجود دارد به سمتی است که فاقد آن تکنولوژی است و لذا کشورهای مختلف در صنایع مختلف و بسته به سطح توانمندی‌های تکنولوژیک خود صادرات و واردات متفاوتی دارند.

قابل ذکر است که مسئله جهانی شدن تجارت بر این مقوله اثر جدی داشته و هماهنگی میان تجارت و تکنولوژی را تشدید کرده است و در نتیجه ادغام وزارتخانه‌های صنایع و بازرگانی را امری مطلوب می‌سازد.

شایان ذکر است که توانمندسازی تکنولوژیک متفاوت از حمایت از تولید داخلی است چرا که تولید داخلی می‌تواند بدون وجود توانمندی‌های تکنولوژیک و صرفا از طریق بستن مرزها به روی کالاهای خارجی صورت پذیرد در حالی‌که در توانمندسازی تکنولوژیک مسئله اصلی این است که بنگاه‌های داخل چگونه می‌توانند از نظر تکنولوژیک به سطح رقبای خارجی و حتی بالاتر از آنان برسند و در نتیجه کشور قادر به صادر کردن کالاهای خود باشد.

این مقوله مخصوصا زمانی که ایران به عضویت سازمان تجارت جهانی درآید اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند چرا که دیگر نمی‌توان به سادگی از ورود کالاهای خارجی جلوگیری کرد. از این روی، با رویکرد توسعه تکنولوژی، وزارتخانه جدید بازرگانی و صنایع می‌تواند سیاست‌های خود را به‌نحوی تنظیم کند که توانمندسازی تکنولوژیک بنگاه‌های داخلی را تقویت کند.

اما نباید از این نکته نیز غافل بود که اگر وزارت صنایع خود را متولی توسعه و ارتقای تکنولوژی درون صنایع نداند، در این صورت ادغام این وزارتخانه‌ها منجر به نتیجه مزبور نخواهد شد. به عبارت دیگر، گرچه اقدام فوق گامی رو به جلو است اما ارتقای توانمندسازی تکنولوژیک را به همراه نخواهد داشت.

لذا در شرایطی که وزارت علوم، تحقیقات و فناوی به‌عنوان متولی مسئله فناوری شناخته می‌شود، کماکان وزارت صنایع نباید خود را فارغ از این مسئله مهم بداند، بلکه با اتخاذ رهیافتی مثبت‌نگر به مقوله توسعه تکنولوژی در بنگاه‌های صنعتی از فرصت به دست آمده، نهایت استفاده را در راستای توسعه تکنولوژی ببرد.

ابراهیم سوزنچی کاشانی