پزشکان ایرانی انواع استرس‌ها را تجربه می‌کنند

«پاسخ‌های حسی و جسمی مضر در زمانی که نیازهای شغلی با توانایی‌ها، منابع یا نیازهای کارمند مطابقت ندارد.»

بنا به این تعریف به عقیده کارشناسان عوامل مرتبط با استرس در میان پزشکان عبارتند از ساعت کاری طولانی، حجم کاری زیاد، سر و کار داشتن با مرگ و افراد در حال فوت، تضاد میان‌فردی با دیگر پرسنل، تهدید ناشی از دادخواست به‌علت معالجه غلط.

همزمان با روز پزشک دکتر سید سعید صدر، روانپزشک و استادیار گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با همشهری استرس‌های شغلی پزشکان را شامل 2 دسته می‌داند و می‌گوید: استرس‌های پزشکان شامل استرس در طول دوران تحصیلی‌شان و استرس در تخصص‌های مختلف پزشکی می‌شود.

وی در مورد نوع استرس دوران تحصیل اینطور توضیح می‌دهد: این دوره نسبت به رشته‌های دیگر طولانی‌تر است و علاوه بر این، این افراد بعد از پایان دوران 7 ساله به‌عنوان پزشک عمومی متأسفانه جایگاه چندان جالبی در جامعه ما ندارند؛ به‌طوری که پزشکی عمومی به‌عنوان مشاغل دسته دوم شناخته می‌شوند.

این امر باعث شده که از یک طرف بازار کار خوبی برای این پزشکان وجود نداشته باشد و از طرف دیگر حقوق خیلی کمی با سایر رشته‌ها حتی افرادی که مدرک لیسانس دارند، دریافت کنند.

دکتر صدر با بیان این عبارات ادامه می‌دهد: در نهایت اغلب این پزشکان تبدیل به کارمندانی می‌شوند که شرایط کارمند واقعی را هم ندارند. در واقع پزشکان عمومی در دوران طرح خود یکی از بدترین رده‌های شغلی را دارند. این افراد از جامعه انتظار احترام دارند ولی با نداشتن جایگاه کاری مناسب این انتظار و توقع آنها هم پایمال می‌شود.

میانبرهای غیراخلاقی!

البته مشکلات پزشکان به همین جا محدود نمی‌شود چون به عقیده کارشناسان علاوه بر تمامی این موارد پزشکان عمومی برای گرفتن تخصص و وارد شدن به این دوره مدتی را باید با حقوق اندک بگذرانند درحالی‌که اکثر آنها متاهل هستند و البته با درآمدهای فوق‌العاده پایین. 

استادیار گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این باره خاطرنشان می‌کند: بعد از گرفتن تخصص نیز پزشکان برای وارد شدن به هیات علمی دانشگاه‌ها و یا داشتن مطب، باز مشکلات خاص خودشان را خواهند داشت.

درحالی‌که اکثرا اندوخته مالی خاصی ندارند و این معضل باعث می‌شود برخی از  این افراد از راه‌های میانبر مجبور به درآمدزایی شوند و در این میان متأسفانه خیلی از اخلاقیات هم در نظر گرفته نمی‌شود. 

به عقیده این روانپزشک برای همین است که واردشدگان در این رشته  در مقایسه با خیلی از رشته‌های دیگر دچار پیری زودرس می‌شوند و زودتر توانایی‌های خود را از دست می‌دهند چون زندگی‌شان اغلب توأم با آرامش و بهداشت روانی نیست.

البته دکتر صدر، استرس شغلی پزشکان داخلی را بیشتر از سایر گروه‌ها می‌داند و معتقد است: استرس شغلی پزشکان داخلی در تخصص‌های مختلف خیلی بیشتر از جراحان است.

چون افرادی که به این پزشکان مراجعه می‌کنند اکثرا مشکل جراحی ندارند ولی بیماری‌شان نیاز به پیگیری‌های مداوم دارد. در این شرایط پزشک استرس زیادی دارد چون شاید در این بیماران اغلب نتیجه درمان درخشان نباشد و پزشک ماه‌ها درگیر وضعیت بیمار باشد.

در این میان دکتر پرویز مظاهری، دبیر علمی انجمن روانپزشکی ایران نیز با تاکید بر اینکه پزشکان مسئولیت حفظ جان بیماران را به‌عهده دارند و باید آن را به بهترین وجه انجام دهند، به همشهری می‌گوید: به همین دلیل است که آنها در رابطه با نوع تشخیص و درمان بیماران قاعدتا دچار استرس‌های پنهان می‌شوند.

به عقیده وی علاوه بر این یک پزشک به‌دلیل تعداد کم پزشکان با توجه به حجم جمعیت باید بیش از حد توان کار کند و حتی اگر خودشان هم نخواهند و نیاز مالی هم نداشته باشند، بیماران آنها را به محل کار خواهند کشید. در نتیجه زمان استراحت کمتری نسبت به سایر رشته‌ها دارند.

علاوه بر این به عقیده روانپزشکان به این دلیل که فعالیت‌ بیش از حد، آنها را از محیط خانواده هم دور نگه می‌دارد، خانواده‌های پزشکان هم اغلب دچار مشکلات ارتباطی با آنها خواهند شد.

البته به عقیده دکتر مظاهری همه اینها به‌غیر از توقعاتی است که جامعه و مسئولان از پزشکان دارند؛ به‌طوری‌که هر روز شاهد افزایش شکایت از پزشکان هستیم و یا عده‌ای از وکلا بیماران خود را به شکایت از پزشکان تحریک می‌کنند و همین امر استرس و اضطراب را میان این قشر از جامعه افزایش می‌دهد.

مسئولیت اخلاقی کمرنگ شده

با این حال کارشناسان معتقدند که،  پزشک 2نوع رابطه با بیمار دارد: یکی رابطه مدنی و دیگری مسئولیت احساسی و اخلاقی.

دبیر علمی انجمن روانیزشکی ایران با بیان اینکه متأسفانه عده‌ای از پزشکان که البته تعدادشان کم است، پزشکی را فدای امور مالی و مادیات کرده‌اند، خاطرنشان می‌کند: الان برخی از جراحان از بیماران پول‌های کلان دریافت می‌کنند که البته این ارقام در مقایسه با تعرفه‌های بین‌المللی زیاد نیست ولی در مقایسه با تعرفه‌های تعیین شده بیش از حد مشخص شده است.

به عقیده وی در واقع باید گفت تعرفه‌های پزشکی در درصد کمی از پزشکان رعایت نمی‌شوند و همین امر باعث گسسته شدن رابطه عاطفی بین پزشک و بیمار در کشور ما شده است.