همشهری آنلاین - سیدسروش طباطبایی‌پور: از دیربار و در معماری شهرنشینی، میدان، به جایی چهارگوش یا دایره‌ای شکل می‌گفتند که مردمانش در آن‌جا به شکل پیاده، دور هم جمع می‌شدند و در فضای سبز و کنار آب‌نمای آن، با هم گفت‌وگو یا معاشرت می‌کردند و در جریان مطالب مهم روز، قرار می‌گرفتند. اینگونه فضاها، معمولا هر چهار طرفش هم با ساختمان‌ها احاطه شده بود.
بیش‌تر بخوانید:
شب‌های گلوبندک هم تمام می‌شود
شاید تنها محله‌ی تهران که به این معنا، میدان دارد، محله نارمک تهران است؛ آن هم نه یک میدان و دو میدان؛ بلکه محله‌ای با ۱۰۰ میدان!
-
تاریخش
می‌گویند نارمک، دهی سردسیر با جمعیتی حدود ۱۰۰ نفر در حومه تهران بوده که با تجریش، ۹ کیلومتر فاصله داشته و اگر ۵ کیلومتر از آن‌جا به سمت جنوب می‌رفتی، به جاده خاکی دماوند می‌رسیدی. شغل قالب نارمکی‌ها باغداری بود و به‌خصوص انار، در این روستا به خوبی عمل می‌آمد. اما به مرور و از سال ۱۳۲۰ شمسی به بعد، کوچ مردم از شهرهای مختلف به سمت پایتخت اوج گرفت و کوچ‌نشینان کم‌برخوردار که نمی‌توانستند در تهران خانه بخرند، چاره‌ای نداشتند جز سکونت در حومه تهران؛ و چه جایی بهتر از نارمک. خلاصه این روستای هم‌جوار با پایتخت، آن‌قدر بی حساب و کتاب بزرگ شد که به تهران رسید و بدقوارگی‌اش، داد تهرانی‌ها را درآورد. تا این که محمد مصدق، در اوایل دهه ۳۰ خورشیدی، تصمیم گرفت به این وضع آشفته پایان دهد و زمین‌های نارمک را با طرح‌های مدرن مهندسان فرانسوی، در اختیار بانک ساختمانی یا همان وزارت مسکن آن روزگار سپرد و خلاصه نارمک، به یکی از اولین محله‌های مدرن تهران تبدیل شد.
-
دایره‌هایش
میدان نبوت یا هفت‌حوض، که از هفت حوض تو در تو تشکیل شده، مرکز میدان‌های محله نارمک است و حوالی این میدان مرکزی، میدان‌های محلی ریز و درشت دیگری ساخته و تبدیل به ویژگی شاخص این محله از تهران شد؛ میدان‌هایی شماره‌دار با فضای سبز مناسب و خلوت اختصاصی و البته محصور به ساختمان‌های محلی. البته بزرگراه شهید سلیمانی یا همان رسالت (داریوش سابق) در دهه ۵۰، این محله را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم کرد و به مروز زمان، معماری برخی از میدان‌ها هم از شکل سنتی آن خارج شد و به خیابان یا چهارراه تبدیل شد.
میدان نبوت یا هفت حوض سابق
-
فرهنگش
اراضی نارمک، حدود ۶ هزار متر مربع بود که در آن روزگار، یک ششم وسعت تهران را داشت. به شهادت روزنامه اطلاعات سال ۱۳۳۲، ۴ هزار قطعه از این اراضی در قالب قرعه‌کشی، در اختیار متقاضیان که بیش‌تر آن‌ها فرهنگی بودند، قرار گرفت.
شاید به‌خاطر فرهنگی بودن محله نارمک، یکی از قدیمی‌ترین ساختمان‌های نارمک، مدرسه «کمال» است؛ مدرسه‌ای که در سال ۱۳۳۶ خورشیدی گشایش یافت و به یکی از قدیمی‌ترین مدرسه‌های آموزش متوسطه در تهران تبدیل شد. در سال ۱۳۴۱ هم هنرسرای عالی صنعتی در این محله شروع به کار کرد که بعد از انقلاب، به دانشگاه علم و صنعت، تغییر نام داد.
مدرسه کمال
سردر دانشگاه علم و صنعت
-
این روزهایش
این روزها نارمک از شمال به بزرگراه شهید زین‌الدین، از شرق به بزرگراه شهید باقری، از غرب به بزرگراه امام علی (ع) و از جنوب به خیابان دماوند محدود شده که قسمت بالای بزرگراه سردار سلیمانی، در منطقه ۴ شهرداری است و قسمت پایین در منطقه ۸.
وجود ایستگاه مترو، بوستان‌ها، مساجد، پاساژها، مغازه‌ها و درمانگاه‌ها، نارمک را به محله‌ای پر جنب و جوش در تهران امروز بدل کرده است.
نظر شما