همشهری - محمد سرابی: معیار اصلی این است که در فاصله ۱۵ دقیقه پیاده روی از محل زندگی امکانات و خدمات عمومی اصلی تامین شود. جالب اینکه چنین طرحی در دو کشور اروپایی فرانسه و انگلیس واکنش‌های و نتایج متفاوتی داشته است.
پاریس
علاقه‌مندان محله‌های قدیمی
پایتخت فرانسه، مرکز اندیشه شهر ۱۵ دقیقه‌ای است. «کارلوس مورنو» مشاور شهرداری پاریس این موضوع را در سال ۲۰۱۵ در یک همایش آب و هوایی بین المللی مطرح کرد و از سال ۲۰۱۶ با موافقت شهردار پاریس «آن هیدالگو» مراحل اجرایی در این شهر شروع شد. شهرداری تعدادی از مسیرهای حرکت خودروها در مرکز شهر را باریک‌تر کردند و در مقابل خطوط ویژه دوچرخه‌ها را بیشتر کردند.
قسمت دیگری از طرح شهرداری پاریس شامل تقویت کسب و کارهای کوچک محلی در مقابل مراکز خدماتی و خرید بزرگ و مرکزی بود. شهرداری عوارض و هزینه راه‌اندازی و اداره مغازه‌های کوچک را کاهش داد و دلیل آن را حفظ فرهنگ شهر پاریس اعلام کرد مانند اینکه مردم یک محله از نانوایی محلی خود خرید می‌کنند پس باید در هر محله یک نانوایی متناسب با جمعیت آن وجود داشته باشد.
طرح‌های شهری که اکنون در پاریس به نتیجه رسیده‌اند حداقل در سال ۲۰۰۰ مطرح و آغاز شده‌اند، بنابراین به نظر میاید طرح شهر ۱۵ دقیقه‌ای پایتخت فرانسه حداقل در ۱۰ یا ۱۵ سال آینده به نتیجه اصلی خود برسد.
تفاوت بالا و پایین شهر
مشکلاتی هم در جریان اجرای طرح بروز کرد. در مناطق فقیر نشین و مرفه‌نشین شرایط اجرای شهر ۱۵ دقیقه‌ای تفاوت داشت. در مرکز و پیرامون شهر نابرابری‌هایی برای در دسترسی به خدمات وجود داشت. مناطق پرتراکم و کم تراکم هم یکسان نبودند. جایی که جمعیت زیاد به اندازه کافی نزدیک یکدیگر زندگی می‌کردند، دسترسی آسان به خدمات برای آنها بسیار آسان‌تر بود. اختلاف اقتصادی هم وضعیت را عوض می‌کرد. در منطقه کمتر مرفه در شمال شرقی پاریس، تا ۴۰ درصد از خانه ها به صورت آپارتمان‌های کوچک و پرجمعیت بودند اما در غرب ثروتمندتر، این میزان به کمتر از ۵ درصد می‌رسید. شهر ۱۵ دقیقه‌ای در مناطق مرفه‌نشین کمتر قابل اجرا است.
در سال ۲۰۱۹ و بعد از آن که همه‌گیری کرونا رخ‌داد، موضوع شهر ۱۵ دقیقه‌ای اهمیت بیشتری پیدا کرد و در سال ۲۰۲۰ شهرداری پاریس اعلام کرد که در مقدار قابل توجهی از شهر دسترسی‌ها به کمتر از ۱۵ دقیقه هم رسیده است.
الان در پاریس ۵۰ منطقه ۱۵ دقیقه ای تعریف شده است که به مرور زمان معیارهای مورد نظر را به دست آورند. نتیجه این پروژه در کلانشهرهای مختلف نشان داد که شهرهای قدیم حتی محله‌های قدیمی مانند منهتن نیویورک امکان بیشتری برای اجرای طرح دارند
بیشتر بخوانید: کشاورزی در شهرهای بزرگ | تبدیل زمین‌های خالی درون شهرها به مزرعه خانگی
انگلیس
مخالفان بازمانده از دوران کرونا
برخی از شهرهای اروپایی به دلیل اینکه قرن‌ها پیش در زمانی قبل از رونق خودروها، محله‌ها و خیابان‌های خود را ساختند، برای اجرای طرح شهر ۱۵ دقیقه‌ای مناسب به نظر می‌رسند. شهرهای کوچکتر و در عین حال نسبتاً متراکم مانند میلان ایتالیا یا بارسلونا اسپانیا زیرساخت‌های خوبی دارند، همینطور شهرهای کشور انگلیس. با این حال برخی از شهرهای اروپا در اجرای طرح شهر ۱۵ دقیقه‌ای به مشکلات پیش‌بینی نشده برخورد کردند.
در شهر آکسفورد انگلیس اجرای طرح شهر ۱۵ دقیقه‌ای همزمان با محدودیت‌های بیماری کرونا بود و گروه‌های مخالف واکسن که در زمان کرونا فعال شده بودند، در این زمینه هم به خرابکاری پرداختند. آنها می‌گفتند که طرح شهر ۱۵ دقیقه‌ای در نهایت مردم را در محل زندگی خود منزوی می‌کند، در حالی که در اصل این طرح هیچ محدودیت اجباری وجود نداشت.
ماجرا از جایی شروع شد که شورای شهرستان آکسفوردشایر ایجاد فیلترهای ترافیکی را تصویب کرد که از طریق دوربین ها در شش مکان کلیدی اجرا می شود. بر اساس این طرح خودروهای شخصی به جز چند روز سهمیه سالانه، مجاز به عبور از برخی خروجی‌ها نیستند اما سایر وسایل نقلیه می‌توانند بین مناطق مختلف شهر آزادانه حرکت کنند. وسایل حمل و نقل عمومی هم مانند همیشه به حرکت می‌پردازند. این طرح ارتباطی به شهر ۱۵ دقیقه‌ای نداشت و برای تشویق ساکنان محله‌ها به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی و دوچرخه بود اما طرح شهر ۱۵ دقیقه‌ای همزمان با آن بیان شد و شهروندان تصور کردند که هر دو آنها ناشی از یک برنامه بزرگتر است.
خیالات قرنطینه
حدود ۲ سال قبل و در فوریه ۲۰۲۳ بیش از دو هزار نفر در آکسفورد تظاهرات کردند و در واکنش پلیس برخی از تظاهرکنندگان دستگیر شدند. مشکل زمانی شدید تر شد که مارک هارپر، وزیر حمل و نقل، در جریان کنفرانس حزب محافظه کار از تظاهر کننده‌ها حمایت کرد. نخست وزیر وقت ریشی سوناک هم گفت که خیلی از مردم به خودروهای شخصی وابسته هستند و نباید مانع استفاده آنها شد.
شورای شهرستان آکسفوردشایر علنا اعلام کرد که قرنطینه کرونا تمام شده است و محدودیت‌های ترافیکی هم فقط برای تبلیغ استفاده از حمل و نقل عمومی تعیین شده است و ارتباط با ایده شهر ۱۵ دقیقه‌ای ندارد. این اتفاقات باعث شد که طرح شهر ۱۵ دقیقه‌ای در آکسفورد دیگر دنبال نشود. البته دیگر شهرهای انگلیس مانند بریستول، شفیلد و کانتربری همچنان این طرح را اجرا می‌کنند.
بیشتر بخوانید: بی خانمان‌های لندن و برلین در زمستان چه می‌کنند؟
نظر شما