دوشنبه ۲۷ مهر ۱۳۸۸ - ۰۵:۳۴
۰ نفر

ونداد جلیلی: سال‌های دهه 1960 میلادی سال‌هایی پر جنب و جوش و سرشار از امیدواری برای جوانان آزادیخواه و عدالت‌طلب کشورهای سرمایه‌داری بود.

پس از عبور از پیامدهای جنگ جهانی دوم و رشد اقتصاد، به‌خصوص در آمریکا که دولت‌اش به دور از ویرانه‌های جنگ جهانی دوم از این جنگ تنها آبی سرد و نانی گرم برای خود فراهم کرده بود و پس از همه‌گیر شدن رسانه‌های عمومی از قبیل تلویزیون و صفحه‌های موسیقی و رشد قارچ‌گونه مطبوعات مربوط به فرهنگ پاپ، بسیاری از جوانان این کشورها به موسیقی دهه 1960 که حد واسط راک‌اند رول پیشین و پاپ آتی بود، روی آورده بودند و گفته‌های خویش را در این قالب بیان‌شده می‌یافتند.

این فرهنگ که به فرهنگ اعتراض مشهور شده بود به وسیله فعالان موسیقی عامه‌پسندی رهبری می‌شد که با تاثیرپذیری از موسیقی راک‌اند رول دهه 1950 و سران جنبش «بیت»، افرادی از قبیل آلن گینزبرگ شاعر و جک کرواک نویسنده و عرفان شرقی، بودیسم و هندوئیسم و پیروی از مخالفت با خشونت که توسط گاندی شهرتی جهانی یافته بود و با گرته‌برداری از بداهه‌نوازی‌های بلوزنوازان سیاه‌پوستی که بهره‌ای از رسانه‌های عامه نداشتند، سعی در پیشبرد شعار مشهور خود «صلح» داشتند اما اعتراضی‌بودن این «فرهنگ اعتراض» عمر بسیار کوتاهی داشت.

بزرگان این دوران که همان دوران هیپی‌های موبلند بود، پس از مدت کوتاهی صلح مورد نظر خود را اغلب در مواد‌مخدر می‌یافتند و کنسرت‌ها و صفحه‌های موسیقی و «مد» که اینان به جامعه غربی القا کرده بودند تنها موجب بی‌خبری هرچه‌بیشتر پیروان‌شان از اتفاقات جهانی و دوری ساده‌اندیشانه از سیاست می‌شد.

 دغدغه کسانی که روزی رؤیای تغییر جهان را در سرمی‌پروراندند اکنون تنها مواد‌مخدر و مشکلات مربوط به آن و گذران زندگی بود. عقاید سیاسی و صلح‌طلبی نیز به شعاری صرف تبدیل شده بود؛ از آن دست که در مشهورترین کنسرت این دوران، کنسرت وودستاک که موضوع بحث این مقاله است و با هدف مخالفت با جنگ ویتنام و ترویج صلح و آزادی و عدالت بنیانگذاری شده بود، در میانه یکی از مشهورترین اجراها پس از اینکه یکی از فعالان سیاسی آمریکایی، ابی هافمن، برای اعتراض به دستگیر شدن یک فعال سیاسی دیگر روی صحنه می‌آید و اجتماعی که بی‌خبر از دستگیری این فعال سیاسی خود را به موسیقی مشغول کرده‌اند را نقد می‌کند، گیتاریست گروه «هو» خشمگین از اخلالی که در اجرایش پیش آمده با گیتار به سر هافمن می‌کوبد و او را از صحنه به پایین پرت می‌کند در حالی که به اعتراف خود، یکی از طرفداران عقاید هافمن است.

دوران هیپی‌ها و موسیقی‌شان و تاثیراتی که بر نسل جوان داشتند مدت‌ها پیش به سر‌آمده است و اکنون از آن جز تاثیر وسیع بر موسیقی پاپ پس از این دوره، چند آلبوم موسیقی، چند کنسرت خاطره‌انگیز و نوستالوژی دورانی که نسل جوان هر چند بدون پایه‌های مستحکم، مهم‌ترین شعار خود را صلح می‌دانست، باقی‌نمانده است. بسیاری از مشهورترین و پرمخاطب‌ترین گروه‌ها، نوازنده‌ها و خوانندگان تاریخ موسیقی پاپ در این دوره مشغول به فعالیت بوده و یا رشد و نمو کرده‌اند.

احتمالاً مهم‌ترین روزها در تاریخ این جنبش 3روز پانزدهم، شانزدهم و هفدهم اوت سال 1969 بوده است. در این سه روز بیش از 500 هزار نفر از سرتاسر آمریکا و حتی از دیگر کشورها به وودستاک در ایالت نیویورک آمدند تا شاهد یکی از بزرگ‌ترین کنسرت‌های تاریخ موسیقی عامه‌پسند باشند. این کنسرت «سه روز سرشار از صلح و عشق» نامیده شده بود تا در تقابل با جنگ و خشونتی که آمریکا در ویتنام تحمیل می‌کرد قرار بگیرد.

مسئولین کنسرت اعلام کرده بودند خرید هر بلیت، کمکی است به جبهه متحد مخالف با جنگ ویتنام. حین اجرای قطعات، بیانیه‌های ضد‌جنگ خوانده می‌شد و «رهبران جنبش» و فعالان دیگر سخنرانی می‌کردند و برخی از جوانان نیز در اعتراض به جنگ ویتنام کارت اعزام به خدمت خود را پاره می‌کردند. اما رسانه‌های آمریکا تمرکز خود را بر جنبه‌های مورد توجه عامه در کنسرت از قبیل باران، مواد‌مخدر و مانند آن معطوف ساخته بودند. به وضوح روشن بود که دولت، پیام سیاسی فرهنگ اعتراض را خطرناک‌تر از آن می‌دانست که به عامه مردم رسانده شود باید به‌نحوی آن را نرم‌تر و بی‌خطرتر می‌ساخت.

این فرهنگ اعتراض نیز همچون فعالان چپ نو به‌عنوان بدیلی انتقادی برای جامعه آمریکا که محل تولد آن بود، تبدیل شده بود. همانطور که جوانانی که به سیاست گرایش داشتند در دانشگاه به سازمان دانشجویان دمکراسی‌خواه می‌پیوستند و دانشگاه‌ها را به تسخیر خود در می‌آوردند، فرهنگ اعتراض نیز به‌گونه‌ای متفاوت جامعه را به جنب و‌جوش در می‌آورد. هر دو‌جنبش در بسیاری از مواقع به هم می‌پیوستند. بسیاری از هیپی‌ها گرایش سیاسی داشتند و بسیاری از فعالان ضد‌جنگ نیز همچون هیپی‌ها لباس می‌پوشیدند.

البته مخالفت‌هایی نیز با هم داشتند. فعالان سیاسی هیپی‌ها را منفعل و غیرسیاسی دانسته و هیپی‌ها آنان را رسمی و دچار بوروکراسی می‌دیدند. البته در پایان، جامعه آمریکا هر دو جنبش را یا محکوم به فنا ساخت و یا به شکلی قابل‌قبول در آورد تا ظاهر اعتراض و مخالفت به روشی برای افزایش فروش کالاهای سرمایه‌داری تبدیل شود.

در وودستاک اما امیدهای فراوانی برای تاثیرگذاری بر‌مردم و از این طریق بر دولت برای متوقف ساختن سیاست‌های جنگ‌طلبانه وجود داشت. تعدادی از مشهورترین خواننده‌ها و نوازندگان موسیقی آن زمان، افرادی از قبیل جیمی هندریکس، کانتری‌جو، ریچی هیونز، آرلو گاتری، جون بایز، گریتفل دد، جنیس جاپلین، گروه هو، گروه جفرسن ارپلین، جو کاکر، گروه بند و دیگران در این کنسرت شرکت کرده بودند. کارلوس سانتانا با درخشش در این کنسرت در دنیای موسیقی مشهور شد.

جیمی هندریکس در نوازندگی گیتار الکتریک خوش درخشید و گروه هو آلبوم مشهور خود تامی را در آن‌جا معرفی کرد. این یکی از نادرترین گردهمایی افراد برتر موسیقی عامه‌پسند بود که بسیاری از مشهورترین‌ها را در خود داشت. البته عده‌ای از نام‌های بزرگ نیز غایب بودند. گروه دورز این کنسرت را کنسرتی درجه دو و بی‌ارزش دانست و حاضر به شرکت نشد. لد زپلین به‌دلیل تداخل زمانی حاضر نشد. جترو تول به‌دلیل مصرف مواد‌مخدر در کنسرت و تسلط فرهنگ هیپی‌ها بر آن، دعوت را رد کرد و باب دیلن نیز به‌علت بیماری پسرش در برنامه حاضر نشد.

هجوم مشتاقان شرکت در برنامه موجب ترافیک شدید در راه‌ها شد. بارش باران در همان روزها موجب گل‌آلود شدن زمین‌ها شده بود. تجهیزات بهداشتی و کمک‌های اولیه برای تعداد جمعیت حاضر فراهم نبود. صدها هزار نفر با مشکلات آب و هوای بد، کمبود غذا و وضعیت بهداشتی نامطلوب روبه‌رو بودند. صبح روز یکشنبه 17 اوت نسلن راکه‌فلر، فرماندار منطقه، با سازمان‌دهنده کنسرت، جان رابرتز، تماس گرفت و به او گفت در نظر دارد 10 هزار نفر از افراد گارد ملی را به محل اعزام کند اما رابرتز توانست هر طور که شده او را پشیمان سازد. دولت موقعیت اضطراری اعلام کرد. در طول این کنسرت‌ها 2نفر جان خود را از دست داده و 2زایمان موفقیت‌آمیز و  4مورد سقط جنین گزارش شد. مایکل وادلی فیلمی بر این اساس ساخت که توسط مارتین اسکورسیزی ادیت شد.

امسال، 40 سال بعد، در گرامیداشت چهلمین سالگشت فستیوال وودستاک کنسرت‌هایی در سرتاسر جهان انجام شده است. در 15 اوت در مرکز هنری بتل در نزدیکی محل وودستاک بزرگ‌ترین گردهمایی یادبود وودستاک 1969 انجام شد. کانتری جو مک‌دانلد میزبان این کنسرت بود و برنامه با اجرای یکی از قطعات جیمی هندریکس در وودستاک 1969 توسط کانرد ابرگ، گیتاریست 15 ساله، آغاز شد. تعدادی از گروه‌ها و بازمانده‌های گروه‌هایی که سال 1969 در وودستاک شرکت داشتند در این برنامه‌ها شرکت کردند.

اکنون، دور از تب و دود مواد‌مخدر و به پاسداشت موسیقی و اتحاد صلح‌طلبانه وودستاک در 25 اکتبر، فستیوالی به مناسبت چهلمین سالگشت کنسرت‌های وودستاک در گولدن گیت پارک در سان‌فرانسیسکوی آمریکا برگزار می‌شود و شماری از بازماندگان گروه‌های وودستاک 1969 در کنار گروه‌های جدید به اجرای موسیقی خواهند پرداخت. از جمله شرکت‌کنندگان در این فستیوال می‌توان به کانتری جو (که در وودستاک 1969 ترانه مشهور ضد‌جنگ ویتنام خود را اجرا کرد)، دنی لین (که با گروه‌های مودی بلوز و وینگز همکاری کرده است)، مایکل مک‌کلر (از شاعران جنبش بیت)، ری منزارک (از گروه دورز)، جان یورک (از گروه‌بردز)، اعضای سابق گروه جفرسن ایرپلین و گروه ایرانی شمس اشاره کرد.

در بزرگداشت یاد جیمی هندریکس، گیتاریست مشهور دهه 1960 و از اعضای کلیدی کنسرت وودستاک، 3000 گیتاریست در کنار هم یکی از آثار او را اجرا کرده و رکورد بزرگ‌ترین ارکستر گیتار را خواهند شکست.

کد خبر 93146

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار هنر

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز