-
تکیه شوفرها؛ پاتوق چهرههای سیاسی، هنری و فرهنگی | برپایی تعزیه از دهه ۴۰
تکیه شوفرها سال ۱۳۲۴ به همت مرحوم حاجحسین عظیمی در میدان قزوین تهران راهاندازی شد. در سالهای اولیه مراسم عزاداری در تکیه به روضهخوانی و سینهزنی و اجراهای جسته و گریخته نمایش تعزیه خلاصه میشد.
-
زنان؛ تماشاچیان وفادار تعزیه تکیه دولت
زنان همواره یکی از ارکان برگزاری مراسم آیینی تعزیه بودهاند. حتی در دوره قاجار که حضور زنان در اجتماع کمرنگ بود، آنها جایگاه ثابتی در مراسم تعزیه داشتند و پای ثابت تماشای این مراسم آیینی بودند. در ادامه به نقش زنان به عنوان تماشاچیان وفادار تعزیه در این نمایش آیینی پرداختهایم.
-
فیلم | راز سردیسهای توغ طیب
یکی از توغهایی که مردم جدا از ارزش موزهای، منزلت معنوی برای آن قائل هستند توغ هیئت مرحوم طیب حاج رضایی است.
-
فیلم | عطر سیب در تکیه حصاربوعلی
سالهاست که در مراسم نخلگردانی تکیه حصاربوعلی سیبهای باغهای شمیران توزیع میشود.
-
شکوه تعزیههای ری با حضور حرفهایها از سراسر ایران
ری از روزگار قدیم یکی از کانونهای اصلی تعزیه بوده و نقل است که بسیاری از تهراننشینها در دهه اول محرم برای تماشای تعزیه به تکیههای اطراف حرم عبدالعظیم(ع) یا زمینهای کشاورزی و بایر نزدیک حرم که محل برپایی تعزیه بود، میرفتند.
-
«دوسکومی»های خاطرهانگیز روبهروی مسجد حصاربوعلی
سقاخانه نونوار محله حصاربوعلی که چند سالی است در این محله ساخته شده، یادآور سقاخانه کهن مسجد حصاربوعلی است؛ همان سقاخانه کوچک که اگرچه نشانی از آن باقی نمانده، اما اهالی حصاربوعلی با تماشای ظرف مخصوص این سقاخانه که به «دوسکومی» معروف بود یاد و خاطر آن را زنده نگه میدارند.
-
فیلم | طهرونیها در حسرت آب خنک
تا قبل از راهاندازی کارخانههای یخ در تهران، یخ مورد نیاز پایتختنشینان از یخچالهای طبیعی تامین میشد.
-
اجرای تعزیه معروف و پرطرفدار روز محشر در تکیه آقا | تنها تکیهای که تعزیه میلاد امام حسن(ع) را برگزار میکرد
استقبال مردم تهران از تعزیه موجب شده بود تا در دوره قاجار مکانهایی اختصاصی برای اجرای تعزیه ساخته شود.
-
واکنش مردم به ممنوعیت تعزیه | افزایش چشمگیر موقوفات برای اجرای شبیهخوانی در دوران پهلوی اول
آیین عزاداری اباعبدالله(ع) تقریباً از دوره صفویان یعنی سال ۹۳۳ خورشیدی در ایران متداول شد. این آیین در میان ایرانیان و اهالی پایتخت از اهمیت و قداست ویژه ای برخودار بوده و به همین دلیل عمده نذورات اهالی پایتخت وقف مراسم عزاداری اباعبدالله میشد که دربسیاری مواقع از سر لجبازی با حکومت بود.
-
اینجا آینه تهران است | همنشینی آینه و کاشی و کتیبه با چهار نگهبان
صبح که نور خورشید به آینههای سقاخانه میتابد، سقاخانه خیابان ظهیرالاسلام به نگینی درخشان تبدیل میشود. نام این سقاخانه تاریخی را آیینه طهران گذاشتهاند. هنر آینهکاری بهکاررفته در سقاخانه اگرچه تغییراتی داشته، اما هنوز هم زیبایی منحصربهفردی دارد و جلوهای خاص به این سقاخانه کهن بخشیده است.
-
فیلم | نمادهای روی علم نشانه چیست؟
علامت علاوه بر اینکه تیغههای متفاوتی دارند، دارای نمادهایی همچون شیر، اسب، اژدها، اسب، سپر، کلاهخود، شمشیر و...هستند که بر روی آنها حکاکی شده است.
-
نخستین سقاخانه مصور تهران با تمثال سقای کربلا
بنای سقاخانه علیجان در کوچهای به همین نام، دهههاست که میعادگاه عاشقان اهل بیت(ع) بود. اهالی محله پامنار، زائران امامزاده اسحاق (ع) و رهگذرانی که به هوای خرید از مراکز تجاری بازار عودلاجان و پامنار گذرشان به این محدوده میافتاد، با آب گوارای این سقاخانه گلویی تازه میکردند و صلواتی میفرستادند.
-
هنر موسیقی در خدمت سوگواره آیینی | رواج سازهای اروپایی در تعزیه از دوره قاجار
یکی از مهمترین بخشهای اجرای مراسم تعزیه در هر نمایش و ذکر مصیبت اهلبیت (ع) موسیقی شروع نمایش است؛ نوایی حماسی که اغلب با سازهای کوبهای و بادی نواخته میشود.
-
سقاخانه بربریها از نخستینهای طهران
بربریها در گذشته نه چندان دور که حوالی میدان بهارستان سکونت داشتند، سقاخانهای به نام خودشان بنا کردند.
-
شرط استخدام: دستهای پینهبسته | اصغر قندچی به روایت یک دوست
برای الگو قرار دادن زندگی دیگران حتما لازم نیست جویای نام افراد خارجی باشیم، در کشور خودمان قهرمانهایی زیستند که همه زندگی خود را وقف خدمت به کشورشان کردند، یکی از این قهرمانان بزرگ، قهرمان بزرگتری هم در خانواده داشت که بهخاطر بزرگواری هرگز نخواست از نام شهیدش بهره ببرد.
-
احیای یادگار معیرالممالک با وسایل دورریختنی!
اهالی محله سنگلج دست به دست هم داده اند و با تکههای چوب مثل پایه مبل و بقایای کمد دیواری سقاخانه تاریخی معیرالممالک را ترمیم کردهاند.
-
شرط حضور اسبها در تعزیههای ری چه بود؟ | نذر شتربانهای باقرآباد در دهه اول محرم
از سالهای قدیم رسم بر این بود که اسب های تعزیه را از میدان ترهبار شوش به ری می آورند تا مراسم تعزیه تاسوعا و عاشورایی حسینی برپا شود.
-
آب سقاخانههای شمیران از توچال تامین میشد
آب نزد گذشتگان به ویژه در محله هایی که کسب و کارشان با کشاورزی گرهخورده بود، حرمت بسیاری داشت تا جایی که بسیاری از پدران آب قنات را به عنوان مهریه دختران خود انتخاب میکردند. قرار گرفتن شمیران در دامنه کوههای البرز و مجاورت با قله توچال موجب شده بود تا شمیران از قناتهای پر آبی برخوردار باشد.
-
تعزیه خانگی به سبک اعیان و اشراف
دوران آقامحمدخان و فتحعلیشاه معمول بود که اعیان و اشراف در تکایا و منازل خود تعزیه برگزار کنند. البته در زمان محمدشاه و ناصرالدینشاه این نوع تعزیهخوانیها بیش از پیش رواج یافت.
-
سقاخانه ممنوعه تهران کجاست؟
سقاخانه نوروزخان در بازار تهران و حوالی پلههای نوروزخان یکی از معروفترین و پرماجراترین سقاخانههای شهر تهران از همان زمان ساخت بود. این سقاخانه که در واقع دو بار در بخشهای مختلف تهران ساخته شد زمانی جزء مکانهای ممنوعه تهران هم تلقی میشد. ماجرای این ممنوعیت قصه خواندنی دارد.
-
نمای متفاوت سقاخانه ۱۱۵ ساله پایتخت را ببینید | راه روشن در گذرگاه درشکهها
سقاخانه سهراه رشدیه یکی از سقاخانههای پرطرفدار تهران است که بیش از یک قرن قدمت دارد.
-
استقبال خیرهکننده از شبیهخوانی در تکیه دولت | حضور سفرا و جهانگردان خارجی در بزرگترین تعزیه طهران
افزایش جمعیت تهران و اشتیاق عامه مردم، اعیان و اشراف به تعزیه، باعث شد دیگر تکیه دولت قدیم گنجایش انبوه تماشاگران را نداشته باشد و محل مناسبی برای برپایی تعزیههای دولتی و درباری محسوب نشود.
-
فیلم | متفاوتترین قهوهخانه پایتخت را بشناسید
در دل محله سلسبیل قهوهخانهای وجود داشت که پاتوق هنرمندان و ریشسفیدان این محله بود.
-
راز توقف ماشینهای گرانقیمت مقابل سقاخانه قلمستان
بوی عود و اسپند همه کوچه را برداشته است. کتیبههای سیاه دورتادور سقاخانه را سیاهپوش کرده است. محرمها هیئتی کوچک به رسم هرسال در جوار سقاخانه قلسمتان به پا میشود؛ همان سقاخانه معروفی که آوازهاش بالاشهریهای را با ماشینهای گرانقیمت به قلمستان میکشاند.
-
داستان یک تعزیه اعتراضی
به سید مصطفی کاشانی، معروف به میرعزا، لقب نابغه تعزیهنویسی ایران میدادند؛ تعزیهگردان و تعزیهنویس برجستهای که در دوران ناصرالدینشاه و مظفرالدینشاه قاجار دهها تعزیه مجلس تعزیه سرود و تسلط بسیاری در سرودن شعر و نوحه و اشعار تعزیه داشت. در ادامه به ماجرای اخراج او از تکیه دولت پرداختهایم.
-
چرا شمیران سقاخانه تاریخی ندارد؟
همجواری تکیه و سقاخانه و سیراب کردن زائران، از رسمهای کهنی است که در دورههای مختلف به شیوه های متفاوت اجرا شده است. تهران دارای سقاخانه های تاریخی با آینه کاری و کاشیکاری است اما سید مهدی اعرابی، تهران پژوه به این سوال پاسخ می دهد که چرا شمیران سقاخانه تاریخی ندارد؟
-
حکایت مخالف خوانی که محبوب مردم شد | چرا او همه داراییاش را فروخت؟
بیشتر مخالفخوانها بین تماشاگران تعزیه محبوبیت زیادی ندارند و به واسطه همذاتپنداری مخاطب با نمایش در برخی موارد مورد خشم و نفرین تماشاگران قرار میگیرند که البته نشانه مهارت تعزیهخوان است. مرحوم رمضان فرخرو، خسروشمر، قدیمیترین مخالفخوان شهرری نزدیک به ۶ دهه با همین شیوه زندگی کرد.
-
فیلم | زهر عقرب و توبه مصطفی
آقا مصطفی دادکان، معروف به مصطفی دیوانه گندهلات محله پاچنار بود. وقتی توبه کرد، نوکری اباعبدالله الحسین(ع) را به همهچیز ترجیح داد.
-
تعزیهخوان سنگلج، کارگردان معروف بریتانیا را متحیر کرد| ماجرای نعره مهیب برزوبیگ
تهران تعزیهخوانان بزرگی به خود دیده است. از سنگلج تا ری، از تجریش تا روستای سنگان، محله به محله میرزاها و معینالبکاهای معروفی زندگی میکردند که سالها تعزیهخوان تکیه دولت و تکیههای دیگر این شهر بودهاند.
-
«خاله حسنی» بنیانگذار تعزیه در دولت آباد بود | اجرای تعزیه دور از چشم ژاندارم ها
سابقه برپایی مراسم عزاداری و تعزیهخوانی در محله دولتآباد به اوایل دهه 20 برمیگردد. در آن سالها، دولتآباد قریهای بین ری و تهران بود و اهالی به خصوص قشر جوان برای برپایی مراسم عزاداری به «میدون کوچیکه» در شهرری می رفتند.