با این روند، اکنون بسیاری از کالاهای بیکیفیت وارداتی در بازار جولان داده و نکته جالبتر آنکه این روزها حتی بسیاری از تولیدات داخلی با نام و نشان کالاهای خارجی در بازار عرضه شده و برخلاف بسیاری از کشورهای جهان که تولید داخلی مایه مباهات است، تولیدکنندگان داخلی با خرید آرم از بازار، نام و نشان کالاهای خارجی را روی محصولات خود درج میکنند؛ گویی که درج عبارت «تولید ایران» به عاملی منفی در فروش کالا تبدیل شده است.
گذری بر بازار پر رونق کالاهای مصرفی بیانگر آن است که این روزها انواع و اقسام کالاها با نام و نشان مختلف در بازار عرضه میشود؛ کالاهایی که همه عرضهکنندگان مدعی اصلی بودن آنها بوده و کالاهای عرضهشده توسط سایر فروشندگان را با عناوینی مانند غیراصلی بودن یا نداشتن گارانتی معتبر تخطئه میکنند. اما واقعیت آن است که اکنون بازی مارک و نشان به شیوهای رایج برای عرضه کالاهای بیکیفیت وارداتی یا تولید داخل تبدیل شده و مصرفکنندگان ایرانی برای تشخیص کالاهای اصلی و تقلبی هیچ معیار روشن و مشخصی در اختیار ندارند.
ضعف نظارت و رصد بازار
بهرغم وجود برخی استانداردهای اجباری عرضه کالا، اکنون نبود نظارت بر کالاهای عرضه شده در بازار موجب شده است تا کالاهای بیکیفیت در سایه نام و نشانهای معتبر تولیدکنندگان خارجی یا داخلی به مصرفکنندگان عرضه شود. گرچه نظارت بر استاندارد کالا از جمله وظایف ذاتی مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران است اما نداشتن ابزار کافی برای اعمال نظارت و رصدکردن کالاها در بازار و رونق روزافزون واردات کالاهای قاچاق به کشور موجب شده است تا اکنون انواع کالاها با نام و نشان مختلف به مشتریان عرضه شده و هیچ معیار مشخصی برای شناخت کالاهای بیکیفیت از کالاهای دارای برند معتبر وجود نداشته باشد. راهاندازی نظام کدینگ کالا (ایران کد) بهعنوان ابزاری برای ساماندهی شناسایی کالاهای داخلی یا وارداتی در بازار، راهکاری است که از چندی پیش مدنظر دستاندرکاران قرار گرفته، اما با این وجود بهنظر میرسد افزایش حجم واردات کالاهای قاچاق به کشور، کارآمدی این ابزار را نیز به چالش کشیده است.
بازار داغ آرم فروشی
ضعف نظارت بر تولید و عرضه کالا موجب شده است تا این روزها تولیدکنندگان و عرضهکنندگان کالاهای داخلی یا وارداتی به جای تلاش برای تولید یا عرضه کالاهای باکیفیت با قیمت مناسب به شیوه دیگری برای تأمین نظر مشتریان روی آورده و
به جای بهبود کیفیت، از مارک و نشانهای تقلبی موجود در بازار کمک گیرند. با این شرایط اکنون بازار خرید و فروش آرم و نامهای تجاری داغتر شده و انواع و اقسام کالاهای وارداتی یا تولید داخل پس از درج نام و نشانهایی که حتی در برخی موارد بسیار عجیب و غریب است به مصرفکنندگان عرضه میشود.
در واقع عرضهکنندگان کالا با خرید آرمهای مختلف از بازار و نصب آن روی کالاهای مصرفی تلاش دارند تا با جلب نظر مشتریان، کالای بیکیفیت را در سایه نام و نشان مندرج روی آن با قیمتی بهمراتب بیشتر از قیمتهای واقعی به مردم عرضه کنند که متأسفانه در این راه بسیار موفق هم بوده و اکنون واردات و عرضه مارک در بازار تهران به صنعتی بزرگ و سودآور تبدیل شده است؛ این روزها بسیاری از کالاهای مصرفی از کیف و کفش و پوشاک گرفته تا لوازم آرایشی، کالاهای صنعتی و لوازم خانگی و صوتی و تصویری با این ترفند به مصرفکنندگان ایرانی عرضه میشود.
پرهیز از درج عبارت «ساخت ایران»
اکنون حتی برخی تولیدکنندگان داخلی کالاهای مصرفی نیز با وجود الزامهای قانونی نسبت به درج عبارت «ساخت ایران» بر کالاهای خود، از این کار خودداری میکنند، چراکه به گفته برخی تولیدکنندگان این کار موجب کاهش فروش محصولات تولید شده آنها در بازار میشود؛ چنان که مدیرعامل یک شرکت آرایشی و بهداشتی با انتقاد از اجبار وزارت بهداشت برای درج عبارت «ساخت ایران» روی محصولات این شرکت، میگوید: در حالی که حجم زیادی از بازار لوازم آرایشی و بهداشتی در اختیار محصولات تقلبی با برندهای خارجی است، درج عبارت ساخت ایران روی محصولات تولیدی ما میتواند به کاهش چشمگیر فروش بینجامد.
علیرضاکیانی افزود: اکنون سالانه حدود 2 هزار و 500 میلیارد تومان گردش مالی در حوزه لوازم آرایشی و بهداشتی در کشور وجود دارد که حدود هزار میلیارد تومان از این رقم مربوط به محصولات قاچاقی است که از بانه، آستارا و بندر گناوه به کشور وارد میشود. وی ادامه داد: مشابه تقلبی همه محصولات تولید داخل با یک چهارم قیمت وجود دارد که 70درصد آنها نیز محصول کشور چین است. با وجود این ما چندین بار برای محصولاتی که برندی مشابه محصولات ما داشته در دادگاه حاضر شدهایم!