اول این‌که تک‌خوری ممنوع! یعنی حتی اگر برای زنگ تفریح، سیب هم بیاوری باید حداقل به سه قسمت کاملاً مساوی تقسیمش کنی تا بقیه هم بخورند.
قانون دوم، تك‌روي ممنوع! اين قانون علاوه بر فوتبال، در درس‌خواندن هم كاربرد دارد؛ يعني اگر در يك امتحان، نمره‌ي 20 بگيري، بايد به روش‌هاي مختلف تلاش كني تا شش‌نفر ديگر هم در آزمون بعدي 20 بشوند! و قانون سوم اين‌كه تك‌خواني ممنوع!
اشتباه حدس زديد! اين قانون هيچ‌ربطي به آوازخواندن ندارد؛ چون هم‌كلاسي‌هاي من عموماً صدايشان دورگه شده و ديگر به‌درد رهاكردن در فضاهاي باز يا بسته نمي‌خورند!
قانون سوم شامل كتاب‌هاي هيجان‌انگيزي مي‌شود كه از خواندنشان كيف مي‌كني! قانون سوم به تو مي‌گويد كه كتاب‌هاي جذاب را بايد به كتاب‌خانه‌ي مدرسه تحويل دهي تا 12نفر ديگر هم آن را بخوانند و كيف كنند.
همه‌ي اين حرف‌ها را زدم كه بگويم همين قانون باعث شد كه كتاب‌خانه‌ي مدرسه‌ي ما به مرز انفجار برسد؛ آن هم با كلي كتاب رنگارنگ كه توي قفسه‌ها، روي سر و كله‌ي هم چيده شده. من هم كه يك‌سال است مسئول كتاب‌خانه هستم حسابي كلافه شده‌ام و نمي‌توانم به اين‌همه كتاب نظم بدهم.
تا سه‌هفته‌ي پيش در جلسه‌ي اجراي قانون اول كه آن هم در كتاب‌خانه‌ي مدرسه برگزار مي‌شد، وسط خوردن خوراكي، يكي از بچه‌ها پيشنهاد خوبي داد:
«مادر من مهندس نرم‌افزار است و اگر از او خواهش كنيم مي‌تواند براي كتاب‌خانه‌ي مدرسه‌ي ما يك برنامه‌ي نرم‌افزاري بنويسد و اين‌جا را از اين وضع در بياورد...» و همين ماجراي ساده، و آمدن خانم نفيسي به مدرسه‌ي ما، دنياي جديدي را پيش چشم‌هاي من باز كرد.
- هم جسم، هم روح!
جلسه‌ي اول، ذهن ما را نسبت به رشته‌ي كامپيوتر حسابي تغيير داد. بعضي از بچه‌ها كه فكر مي‌كردند كامپيوتر، فقط بازي‌كردن و چرخ‌زدن در اينترنت است. گروهي هم تصورشان اين بود كه خانم نفيسي و بقيه‌ي مهندس‌هاي كامپيوتر تنها به نرم‌افزارهايي مثل ورد و فتوشاپ مسلط مي‌شوند.
-نه بچه‌ها! اول اين‌كه بايد بدانيد كامپيوتر، مثل ما آدم‌ها، هم جسم دارد و هم روح. سخت‌افزار و قطعات كامپيوتر، همان جسمش است و برنامه‌هايي كه به زبان كامپيوتر نوشته مي‌شود و خواسته‌هاي ما را از اين فناوري متفكر، مشخص مي‌كند، روح او. من در دانشگاه، مهندسي نرم‌افزار خوانده‌ام و به زبان‌هايي مسلط شده‌ام كه براي كامپيوتر قابل فهم است.
به‌همين‌خاطر مي‌توانم خواسته‌هاي شما را به زبان كامپيوتر ترجمه كنم و با نوشتن يك برنامه‌ي كاربردي براي كتاب‌خانه‌ي مدرسه، توقع انجام كارهاي پيچيده و تكراري شما را از كامپيوتر با سرعت بالاتر برآورده كنم.
در واقع همه‌ي بازي‌ها يا برنامه‌هاي كاربردي را هم يك گروه برنامه‌نويسي نوشته‌اند و چيزي كه ما مي‌بينيم تنها پوسته‌ي ظاهري و رنگارنگ يك برنامه‌ي كامپيوتري است.
فلوچارت كتاب‌خانه‌اي
- جريمه‌هاي رايانه‌اي!
يكي از بچه‌ها گفت: «حالا ما بايد چه‌اطلاعاتي به شما بدهيم؟»
- اول اين‌كه شما بايد توقعتان را از نرم‌افزار كتاب‌خانه بدانيد و آن‌ها را به من منتقل كنيد. مثلاً دلتان مي‌خواهد اين نرم‌افزار تنها كار ثبت كتاب‌ها و اعضاي كتاب‌خانه را به عهده داشته باشد يا اين‌كه در صورت تحويل يك‌كتاب توسط يكي از اعضاي كتاب‌خانه، آن هم با چند روز تأخير، ميزان تأخير و حتي مبلغ جريمه را هم به مسئول كتاب‌خانه گوشزد كند يا نه؟
حرف از جريمه كه به‌ميان آمد، نيش بچه‌ها باز شد! اما جلوي خانم نفيسي آبروداري كردند و چيزي نگفتند. خانم نفيسي ادامه داد: «كار من اين است كه فلوچارت خواسته‌هاي شما را براي خودم بكشم؛ آن هم خيلي دقيق.
بعد بايد با يكي از زبان‌هاي برنامه‌نويسي مثل «جاوا» و يا «سي‌پلاس‌پلاس» كدنويسي كنم و درست مثل يك معادله‌ي رياضي، براي كامپيوتر تعريف كنم كه اگر ما مثلاً بر روي اين دكمه كليك كرديم، كامپيوتر چه عكس‌العملي بايد نشان دهي و يا اگر فلان اطلاعات را وارد اين بخش كرديم، كامپيوتر بايد چه عملياتي را بر روي داده‌هاي ما انجام بدهد.
- درس رياضي؟ حاضر!
حرف از درس رياضي كه به‌ميان آمد، لب‌و‌لوچه‌ي بعضي از بچه‌ها پايين و بالا رفت! خانم نفيسي هم كه اين موضوع را فهميده بود لبخندي زد و گفت: «بله! اگر كسي دنبال بخور و بخواب باشد، نبايد دنبال آموختن اين رشته برود.
كساني در اين رشته موفق‌اند كه اطلاعاتشان به‌روز باشد. چون همان‌طور كه مي‌دانيد، علم كامپيوتر، خيلي تازه است و به‌سرعت هم به‌روز مي‌شود و تغيير مي‌كند.
اگر يك مهندس كامپيوتر دنبال فراگرفتن مطالب جديد نباشد، نمي‌تواند در بازار كار موفق شود.
ديگر اين‌كه هروقت پيش از نام يك رشته‌ي دانشگاهي، كلمه‌ي مهندسي قرار گرفت، معني و مفهومش اين است كه يكي از اصلي‌ترين درس‌هاي آن رشته، درس شيرين رياضي است!»
- دانش+جو
يكي از بچه‌ها از خانم مهندس پرسيد: «من شنيده‌ام كه براي آموختن برنامه‌نويسي به زبان‌هاي مختلف، مي‌توانيم به‌جاي رفتن به دانشگاه، به كلاس‌هايي برويم كه حتي از طرف دانشگاه‌هاي معتبر هم برگزار مي‌شوند. پس شايد بي‌مورد باشد كه براي يادگرفتن اين رشته، مسير پردردسر شركت در كنكور سراسري را انتخاب كنيم؟»
اما جواب خانم نفيسي، همه‌ي ما را به‌فكر فرو برد. او گفت: «بچه‌ها! اگر از من مي‌شنويد، هدف از رفتن به دانشگاه، تنها به‌دست‌آوردن اطلاعات ريز و درشت نيست.
اصلاً به كسي كه وارد دانشگاه مي‌شود، مي‌گويند «دانشجو»! يعني كسي كه بايد خودش به‌دنبال به‌دست‌آوردن علم و دانش برود. تنها كاري كه دانشگاه خوب براي شما انجام مي‌دهد، اين است كه بستري مناسب را براي شما فراهم مي‌كند تا شما بتوانيد با انگيزه‌هاي بيش‌تري تلاش كنيد و به‌سوي هدفتان قدم برداريد.»
- هوش مصنوعي
روزي كه خانم نفيسي، برنامه را تحويلمان داد، جشن گرفتيم؛ من كه نانم توي روغن بود. ديگر فقط لازم بود اسم مراجعه‌كننده را به همكار جديدم، يعني همان نرم‌افزار هوشمند، اعلام كنم و او هم در نهايت صداقت، از سير تا پياز اطلاعات عضو كتاب‌خانه را تحويلم مي‌داد.
من كه حسابي به اين رشته علاقه‌مند شده بودم. به‌خصوص از وقتي كه فهميدم دنياي امروز، به‌دنبال توليد ابزارهاي هوشمند است و طراحي نرم‌افزارهاي هوش مصنوعي، يكي از كارهاي مهندسان نرم‌افزار در جهان است.
- اپليكيشن‌هاي ريز و درشت!
چند هفته‌اي كار خانم نفيسي طول كشيد. اما نتيجه حيرت‌انگيز شده بود.
آخر يك زحمت جديد هم به ايشان داديم كه با علم يك مهندس نرم‌افزار قابل انجام بود. بچه‌ها دلشان مي‌خواست علاوه‌بر برنامه‌ي كتاب‌خانه، اپليكيشني هم داشته باشند كه بتوانند از طريق گوشي‌هاي تلفن‌همراهشان، از موجودي كتاب‌هاي كتاب‌خانه خبردار شوند و يا اين‌كه بتوانند جمله‌هاي جذاب كتابي را كه خوانده‌اند در اختيار ديگران هم قرار دهند و...
آخر در يكي از همين جلسه‌ها فهميده بوديم كه همه‌ي بازي‌ها يا اپليكيشن‌هاي روي گوشي تلفن‌همراهمان، حاصل تلاش مهندسان نرم‌افزار است. شايد باورتان نشود، اما از آن روز به بعد نيمي از بچه‌هاي كلاس نهم آرزويشان اين شد كه بعد از دبيرستان، در رشته‌ي نرم‌افزار ادامه‌ي تحصيل بدهند و چپ‌و‌راست، اپليكيشن توليد كنند.
تازه، سايت كتاب‌خانه‌ي مدرسه را هم خانم نفيسي طراحي كرد. البته او به ما گفت كه براي طراحي شكل ظاهري سايت كتاب‌خانه، از يك طراح گرافيست كمك گرفته، اما برنامه‌نويسي آن را خودش انجام داده است.
- بازاركار در رشته‌ي نرم‌افزار
1. شركت‌هاي توليدكننده‌ي نرم‌افزارهاي خدماتي
2. شركت‌هاي طراح سايت اينترنتي
3. كار در بخش انفورماتيك بيش‌تر نهادهاي دولتي و شركت‌ها
4. شركت‌هاي طراح شبكه‌هاي داخلي كامپيوتري و...
5. شركت‌هاي توليدكننده‌ي بازي‌هاي رايانه‌اي
6. تدريس و پژوهش (براي دوره‌ي كارشناسي ارشد و دكتري)
قدم‌به‌قدم تا رشته‌ي مهندسي نرم‌افزار
پس از تحصيل در هنرستان يا شاخه‌ي كار و دانش هم مي‌توان در كنكور اين رشته شركت كرد.
امكان ادامه‌ي تحصيل در دوره‌ي دكتري، در پنج‌شاخه‌ي نرم‌افزار و الگوريتم، معماري سيستم‌هاي كامپيوتري، شبكه و رايانش امن، هوش مصنوعي و فناوري اطلاعات (IT) وجود دارد.
سپاس!
از خانم مريم نفيسي، كارشناس رشته‌ي «مهندسي كامپيوتر با گرايش نرم‌افزار تشكر مي‌كنيم كه ما را در تهيه‌ي اين مطلب، صميمانه ياري كرد.
نظر شما