در حالی که او معتقد است نظارت مجلس بر جشنواره همواره در برنامه کاری مجلس قرار داشته، باید گفت این اولین باری است که چنین نکته‌ای عنوان می‌شود.
جشنواره فیلم فجر به‌عنوان مهم‌ترین رویداد سینمایی کشور، هر ساله زیر نظر وزارت ارشاد برگزار می‌شود و به‌نظر می‌رسد که تصمیم مجلس برای نظارت بر جشنواره، که به گفته اعضای کمیسیون فرهنگی بیشتر ناظر بر داوری‌های این رخداد سینمایی است، واکنش‌های زیادی را میان سینماگران و مدیران سینمایی به‌دنبال داشته باشد.
جالب اینکه مخبر کمیسیون فرهنگی مجلس در حالی از نظارت مجلس بر فجر خبر داده که برخی از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس از چنین تصمیمی ابراز بی‌اطلاعی کردند.
سینماگران نیز در واکنش به این ماجرا، نظارت مجلس بر جشنواره فجر و داوریها را نافی استقلال جشنواره می‌دانند. جشنواره‌ای که امسال با مدیریت تازه بنیاد سینمایی فارابی برگزار خواهد شد، درصورت اصرار مجلس بر نظارت، روزهای سختی را خواهد داشت.
هدایتخواه در ارتباط با نظارت مجلس بر عملکرد جشنواره فیلم فجر می‌گوید: متأسفانه در سال‌های گذشته بی‌دقتی‌هایی صورت گرفته است. البته همه ساله در طول برگزاری جشنواره، مجلس بر عملکرد آن نظارت دارد و ما بر اساس شکایت‌هایی که دریافت می‌کنیم باید به موضوع رسیدگی کنیم و به همین خاطر باید اشراف بیشتری بر موضوع داشته باشیم.
بهتر است نمایندگان فیلم‌ها را مشاهده کنند تا بتوانند قضاوت منصفانه‌تری داشته باشند. بعضی موارد را باید قبل از وقوع درمان کنیم تا فیلم‌هایی که مناسب با فجر انقلاب و اهداف فرهنگی ما نیست در جشنواره حضور پیدا نکنند.
هدایتخواه معتقد است که این فیلم‌ها چه در مرحله داوری و چه در مرحله انتخاب باید بررسی شوند تا نگرانی از بابت اکران فیلم‌های نامناسب در آینده و بعد از ایام جشنواره وجود نداشته باشد.
او در ادامه می‌گوید: مسئله داوری البته امری تخصصی و فنی است که قاعدتا ضرورتی ندارد که نماینده‌ای در جمع هیئت داوران حضور داشته باشد.
مخبر کمیسیون فرهنگی مجلس در توضیح ضوابط داوری جشنواره فیلم فجر می‌گوید: در ایام برگزاری جشنواره فیلم فجر در سال گذشته ما متأسفانه شاهد اعتراض‌هایی به نحوه داوریها بودیم. در کنار آن برخی فیلم‌ها هم خارج از ضوابط جشنواره در آن شرکت کرده بودند به‌عنوان مثال فیلمی که پیش از آن در جشنواره دیگری حضور پیدا کرده بود در جشنواره فیلم فجر هم شرکت داده شد و جوایزی را هم نصیب خود کرد و در ادامه اعتراض‌هایی را برانگیخت.
مجلس یک وظیفه نظارتی دارد و ما امسال این مسئله را با جدیت بیشتری دنبال می‌کنیم. امیدوارم امسال بتوانیم زوایایی که در سال‌های گذشته از دیدمان پنهان مانده بود را بیشتر مورد توجه قرار دهیم.
اما باز هم می‌گویم روال نظارت همان روال گذشته است با این تفاوت که امسال از تجربیاتی که در گذشته کسب کردیم برای اعمال نظارت بهتر استفاده می‌کنیم.
جواد آرین منش، یکی دیگر از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس نیز تصمیم‌گیری مجلس، در ارتباط با نظارت بر عملکرد جشنواره فیلم فجر را ناشی از برخی مراجعات و اعتراضات به نحوه داوری‌های صورت گرفته در دوره قبلی دانسته و می‌گوید: سال گذشته گلایه‌های زیادی در ارتباط با داوری مطرح شد و ما هم از مسئولان وزارت ارشاد خواستیم در کمیسیون حضور یابند و در مورد شیوه بررسی آثار توضیحاتی ارائه دهند.
در نهایت تقاضای کمیسیون این بود که اگر ما برای بررسی آثار و شاخص‌های ارزیابی و داوری یک برنامه‌ریزی مشخص داشته باشیم و شاخص‌هایی تدوین شده باشد در این مورد راحت‌تر می‌توانیم تصمیم‌گیری کنیم. از طریق برنامه‌ریزی مشخص می‌توانیم از اعمال نظر واعمال سلیقه شخصی در داوریها جلوگیری کنیم.
آرین منش معتقد است این برنامه‌ریزی منجر به تضییع حق داوران نشده و تنها از اینکه هر داوری بنا به سلیقه شخصی خود قضاوت کند، جلوگیری می‌کند! ما باید برای داوری معیارهای مشخصی داشته باشیم.داوری در هر رشته‌ای امری تخصصی و مشخص است و در قضاوت ها باید به همان نتایجی برسیم که انتظارش را داریم.
آرین منش در پاسخ به این سؤال که آیا شما نحوه قضاوت در حوزه‌های نظری را با قضاوت در حوزه‌های عملی یکی می‌دانید؟ می‌گوید: همان‌طور که در مورد مسابقات ورزشی نحوه داوری مشخص است، در مورد سینما هم می‌تواند این اتفاق رخ دهد؛ به‌عنوان مثال شما در زمینه عکاسی می‌دانید که کدام عکس از کیفیت خوبی برخوردار است یا در کلاس‌های فیلمبرداری یاد می‌گیرید که فیلمبرداری صحیح و اصولی کدام است، پس به همین ترتیب ما می‌توانیم ضوابط مشخصی را برای داوری فیلم در نظر بگیریم.
به هر حال قوی یا ضعیف بودن یک اثر بر اساس معیارهای مشخصی سنجیده می‌شود و امکان ضابطه‌‌مند شدن وجود دارد. خرد جمعی در این مورد می‌تواند تصمیم‌گیرنده باشد جمعی از استادان فن می‌توانند معیارها را تعیین کنند و با این کار، ما دیگر در مرحله داوری دخالت نمی‌کنیم چون داوری بر اساس معیارهای موجود صورت می‌گیرد.
ما از جشنواره فیلم فجر انتظار داریم که آثار تولید شده بیشتر به سمت اهداف فرهنگی هنری نظام جمهوری اسلامی گرایش داشته باشد.صرف تولید فیلم هدف نیست.
نظارت مجلس غیرمحسوس است
امیر رضا خادم دیگر عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز مشکلات زیادی را که بعد از برگزاری بیست و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر به وجود آمد، دلیلی بر تصمیم تازه مجلس در مورد نظارت بر جشنواره و تعیین چارچوب‌ها و معیارهای کلی می‌داند و می‌گوید: سال گذشته این جشنواره سرو صداهای زیادی را به پا کرد و ما هم جواب مستندی از وزارت ارشاد نگرفتیم.
مشکلات سال گذشته یکی پیرامون ارزش‌گذاری بر کیفیت و کمیت فیلم‌ها بود و میزان تطابق با معیارهای حاکم بر جامعه، دیگری چارچوبی که برای آنها در نظر گرفته می‌شود. در این ارتباط ما دغدغه‌ها و نگرانی‌هایی داشتیم که در مجموع نظر بر این شد که نظارت کاملتری بر روند برگزاری جشنواره صورت بگیرد. هر چند من معتقدم مدیریت سینمایی کشور در مجموع حرکت رو به جلویی داشته و شرایط بهتری را بر جشنواره حاکم کرده است.
این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس همچنین معتقد است مجلس حمایت قابل تاملی از سینمای کشور به عمل نیاورده است و در همین راستا می‌بایست توقعاتش را از حوزه هنر هفتم کمتر کند.
او می‌گوید: به‌نظر می آید توقعات ما بیش از برنامه‌ریزی‌های ما در این حوزه بوده است و به نوعی هیچ توازنی بین این 2 کفه وجود ندارد و ما که به‌عنوان نماینده مجلس انتظار داریم نحوه نظارت و ارائه فیلم‌ها تغییری بکند باید از نظر حمایت های معنوی و مادی، در این راه قدم‌های مثبتی برداریم. متأسفانه نمی‌توانیم نگاه خوش بینانه‌ای به این اتفاق داشته باشیم چون همین مسئله باعث شده گسستی بین تصمیم‌گیرندگان و مجریان سینما، یعنی فیلم سازان و بدنه اصلی سینما به وجود بیاید.
خادم در ادامه در مورد نحوه نظارت مجلس بر امر داوری جشنواره فیلم فجر می‌گوید: این نظارت غیرمحسوس است و به معنی دخالت در امر داوری نیست.طبق روال گذشته، نظارت بر ساخت فیلم‌ها، صدور مجوزها و مواردی از این قبیل را نیازمند نظارت مجلس می‌دانیم.
به‌عنوان مثال سال گذشته فیلمی در جشنواره فیلم فجر به نمایش در آمد ولی بعد از آن مجوز اکران عمومی نگرفت.مسائلی از این دست باعث به وجود آمدن حس بدبینی و نگرانی در میان آحاد مردم می‌شود. این دوگانگی مناسب نیست و بهتر است کمیسیون فرهنگی مجلس بر اساس وظیفه نظارتی خود کارها را انجام دهد.
موضوع نظارت مجلس بر جشنواره در کمیسیون فرهنگی مطرح نشده است
عماد افروغ و سعید ابوطالب، 2 نفر از نمایندگان در کمیسیون فرهنگی مجلس ترجیح دادند در مورد مسئله نظارت مجلس بر جشنواره فیلم فجر صحبتی نکنند و معتقد بودند ستار هدایتخواه، مخبر کمیسیون که این موضوع را مطرح کرده بهتر است پاسخگوی سؤالات ما باشد. افروغ می‌گوید: من از این موضوع هیچ اطلاعی ندارم وبهتر است پاسخ سؤالتان را از کسی که این حرف را زده بگیرید.
ابوطالب هم می‌گوید: این موضوع هنوز در کمیسیون مطرح نشده است و تا آن موقع بهتر است آقای هدایتخواه پاسخگو باشند.
تصمیم مجلس جنبه تبلیغاتی دارد
علیرضا رئیسیان کارگردان، اما در مورد مطرح شدن بحث نظارت مجلس بر برگزاری جشنواره فیلم فجر و ارائه چارچوب‌ها و معیارهای کلی معتقد است این امر با تعریفی که از وظیفه نمایندگان مجلس وجود دارد مغایر است.
او می‌گوید: تا جایی که از قانون اساسی بر‌می‌آید وظیفه مجلس قانونگذاری و نظارت بر اجرای قوانین است. اما کمیسیون فرهنگی مجلس طی 4 سال گذشته چه اقدامی در ارتباط با وضع قانون در حوزه سینما انجام داده که حالا بخواهد بر اجرای آن نظارت کند.
کمیسیون فرهنگی مجلس به غیراز گزارش معروف تحقیق و تفحص که علیه سینما مطرح شد، هیچ قانون مترقی و ارتباط تنگاتنگی در مورد سینما نداشته است. درست است که مجلس باید بر کل مدیریت سینمایی وزارت ارشاد نظارت داشته باشد اما اینکه ناگهان مجلس در آخر دوره تصمیم بگیرد که بر جشنواره فیلم فجر نظارت کند، به‌نظر می‌رسد جنبه تبلیغاتی دارد.
به اعتقاد این کارگردان نظارت مجلس بر مدیریت فرهنگی کشور بسیار پسندیده است به شرطی که مجلس در محدوده وظایف تعریف شده‌اش به این امر مبادرت ورزد. او می‌گوید: متأسفانه عملکرد ضعیف مسئولان در وزارت ارشاد، اجازه می‌دهد این اتفاقات رخ دهد. نحوه نظارت مجلس هم می‌تواند به صورت توضیح خواستن از وزیر یا طرح مسئله در کمیسیون فرهنگی باشد نه دخالت مستقیم در داوریها.
به هر حال توقع اهالی سینما این بود که مجلس با وضع قوانین مترقی در ارتباط با زیر ساخت‌های سینما، بحث ممیزی، مدیریت‌ها، کاهش تصدی‌گری دولت، قاچاق فیلم و... گام‌های مثبتی در ارتباط با بهبود وضع سینما بردارد که متأسفانه این اتفاق نیفتاد.
پس در این مرحله مدیریت سینمایی باید در برابر تصمیم مجلس مقاومت کرده و راه درستی را طی کند. مجلس نباید در امور اجرایی به شکل مستقیم دخالت کند. متأسفانه در دوره‌های قبلی مجلس هم این مشکل وجود داشت که فرهنگ، امری فرعی و جانبی به‌نظر می‌رسید و هیچ وقت به مسائل فرهنگی و هنری التفاتی نمی‌شد.
کاش روزی برسد که نمایندگان ما در مجلس و به‌خصوص اعضای کمیسیون فرهنگی، انرژی خود را صرف وضع قوانین مؤثر در رشد فرهنگی کشور کنند.
نیازی به نظارت‌های چندگانه نیست
ایرج تقی‌پور تهیه‌کننده نیز تصمیم مجلس در مورد نظارت بر چارچوب ها و معیارهای کلی جشنواره فیلم فجر را امری عجیب دانسته و می‌گوید: این مسئله که بسیار هم تازگی دارد، از 2 جنبه قابل بررسی است؛ اول اینکه چه چیز باعث شده که دوستان نماینده ما در مجلس، تصور کنند ما همسو با آرمان‌های نظام جمهوری اسلامی عمل نمی‌کنیم که می‌خواهند نظارت بیشتری بر کار ما داشته باشند.
مگر در کشور ما حاکمیت چندگانه‌ای برقرار است که این قدر شائبه چندگانگی وجود دارد و عده‌ای تصور می‌کنند یکپارچگی بین نهادهای مختلف وجود ندارد؟هر چند که باید دلیل طرح چنین بحث‌هایی را در عملکرد ضعیف وزارت ارشاد جست‌وجو کنیم.
نکته دوم اینکه چرا زمانی که ما راجع به سینما حرف می‌زنیم و تمایل داریم قوانینی در جهت بهبود وضعیت سینما تصویب شود سینما امری مذموم و نه چندان مهم است که نباید زیاد به آن بپردازیم ولی زمانی که پای نظارت به میان می‌آید سینما تبدیل به مسئله مهمی می‌شود؟
آیا نمایندگان مجلس بحث نظارت را در امور مهم‌تری که در ارتباط با امنیت و سلامت مردم است هم مطرح می‌کنند یا در حال حاضر فقط سینما را اینقدر مهم ارزیابی کرده‌اند؟
این تهیه‌کننده سینما در نهایت بروز این مشکلات را ناشی از نبود اعتماد بین نهادهای مختلف می‌داند و می‌گوید: ما ظاهرا فراموش کرده‌ایم که همه از یک خانواده هستیم و بین ما فرزند خوانده و ناپدری وجود ندارد به همین خاطر دوست داریم در کار یکدیگر دخالت کنیم.آیا نظارت بر صدور پروانه‌های ساخت و نمایش برای سینمای ما کافی نبود که حالا می‌خواهیم بر چارچوب ها و معیارهای کلی جشنواره فیلم فجر نظارت کنیم؟ چرا عده‌ای سعی دارند بگویند سینماگران ما ساز خود را می‌زنند و نیاز به نظارت‌های چندگانه دارند؟
نباید در داوریها دخالتی صورت بگیرد
سید جمال ساداتیان تهیه‌کننده نیز معتقد است ابتدا باید تعیین شود که قرار است نظارت صورت بگیرد یا دخالت.
این دو مقوله مجزاست و نتایج آن هم متفاوت است.اگر قرار باشد افرادی در حوزه‌ای دخالت کنند در ابتدا آنها باید آن حوزه را به خوبی بشناسند و اشراف کامل بر آن داشته باشند که البته این کار در حوزه فرهنگ تا به حال نشان داده که نتایج خوبی نداشته است.
اگر قرار باشد بعضی افراد در حوزه‌ای دخالت کنند؛ یعنی اینکه دیگران از وظایف خود عدول کرده‌اند و این هم نتیجه خوبی نخواهد داشت. اگر قرار است عده‌ای در برگزاری جشنواره دخالت کنند این نشان دهنده ضعف معاونت سینمایی ارشاد است.
ساداتیان دخالت در داوری را امری محال دانسته و می‌گوید: نباید در داوریها دخالتی صورت بگیرد. هر داوری سلیقه خود را دارد و باید نظر خود را اعمال کند.حتی در امر قضاوت هم
2 قاضی ممکن است نظرات مختلفی داشته باشند و این امر بدیهی به‌نظر می‌رسد.
هر داور نظر مستقلی دارد و باید اجازه بدهیم هر شخصی بر اساس تفکر خودش قضاوت کند.به‌نظر می‌رسد حوزه فرهنگ به اندازه کافی آسیب پذیر است و اگر این حوزه استقلالش را از دست بدهد و از قبل تصمیماتی اتخاذ شده و اعمال شود مسلما روی تولیدات آینده این حوزه تأثیر می‌گذارد و حاصلی جز یاس و ناامیدی نخواهد داشت.
