در مورد خواص ماهی کم نشنیده‌ایم؛ این را هم می‌دانیم که دست کم دو بار در هفته خوردن ماهی کمک شایانی به سلامت ما می‌کند. اما دانشمندان هنوز هم دست از پژوهش روی این غذای دریایی برنداشته‌اند و هر روز به ویژگی شفا بخش جدیدی از آن دست پیدا می‌کنند. شاید بد نباشد با هم آخرین یافته‌های دنیای تغذیه و پزشکی را درباره ماهی مرور کنیم.
ماه گذشته، پژوهشگران دانشگاه آکسفورد با انجام یک پژوهش دریافتند که خوردن ماهی می‌تواند به تقویت حافظه سالمندان کمک کند. آن‌ها همچنین متوجه شدند که هر چه مصرف ماهی بیشتر باشد، حافظه افراد نیز بهتر می‌شود.
آن‌ها مشاهده کردند که زنان و مردانی که عادت به خوردن بیشتر ماهی دارند، در آزمون‌های حافظه، درک تصویری، مهارت‌های حرکتی فضایی، دقت، جهت یابی و سخن گفتن روان، نمرات بهتری از سایرین به دست می‌آورند. پژوهشگران برای انجام این پژوهش، 2 هزار و 31 مرد و زن نروژی را که بین 70 تا 74 سال سن داشتند مورد بررسی قرار دادند.
در این پژوهش که در ژورنال تغذیه بالینی آمریکا به چاپ رسیده، دانشمندان تأثیر خوردن ماهی و غذاهای دریایی دیگر را به شکل تازه، یخ زده، یا کنسرو شده، با محصولات ماهی مانند روغن آن مقایسه کردند. افرادی که از ماهی‌های چرب، یا بدون چربی به‌عنوان وعده غذای اصلی خود استفاده می‌کردند، پنج آزمون از شش آزمون فوق را به نحو چشمگیری بهتر از کسانی که ماهی نمی‌خوردند، انجام دادند.
خوردن ماهی‌های فرآوری شده یا ساندویچ آماده ماهی، باعث عملکرد بهتر در 3 آزمون می‌شد و در مقابل، افرادی که فقط از روغن ماهی استفاده می‌کردند، تنها یک آزمون را بهتر از دیگران انجام دادند. این یافته‌ها نشانگر آن است که برای بهره بردن از خواص ماهی برای تقویت حافظه بهتر است از ماهی تازه استفاده شود تا فرآورده‌های آن.
همچنین دکتر اسمیت، پژوهشگر اصلی این تحقیق می‌گوید: «ما دریافتیم که مصرف ماهی‌های بدون چربی هم به همان اندازه مصرف ماهی‌های چرب مفید است، بنابر‌این به‌نظر می‌رسد تأثیر مفید ماهی بر حافظه تنها از اسیدهای چرب امگا3 آن ناشی نمی‌شود و ما باید به‌دنبال مواد دیگر موجود در ماهی باشیم که چنین تأثیر شگفت آوری دارند.»
قلب سالم
خوردن ماهی به سلامت قلب و عروق نیز کمک می‌کند. این ویژگی به خاطر وجود اسیدهای چرب امگا3 در ماهی است. چند سال پیش پژوهشگران دانشگاه ساوث هامپتون دریافتند اسیدهای چرب امگا3 که در ماهی و روغن آن یافت می‌شوند، می‌توانند مانع از انباشت چربی‌های بد در سرخرگ‌ها و در نتیجه گرفتگی آن‌ها شوند. به این ترتیب خوردن ماهی می‌تواند از وقوع حمله قلبی و سکته مغزی جلوگیری کند. انجمن قلب آمریکا پیشنهاد می‌کند دست کم هفته‌ای دوبار ماهی و به‌ویژه ماهی‌های چرب مصرف کنید.
ماهی در عین حال که منبع خوبی از پروتئین است، چربی‌های اشباع شده موجود در گوشت قرمز را به همراه ندارد. ماهی‌های چرب مانند خال مخالی، قزل آلای دریاچه، ساردین، شاه ماهی شمالی، آزاد و تون آلباکور دو نوع اسید چرب امگا3 به نام‌های ای.پی.ای و دی.اچ.ای را به وفور در خود دارند.
از سوی دیگر چندی پیش دانشمندان دانشگاه هاروارد به سرپرستی دکتر داریوش مظفریان، پژوهشی انجام دادند که در آن معلوم شد مصرف ماهی می‌تواند ضربان قلب را نیز منظم کند. آن‌ها دریافتند مصرف ماهی می‌تواند خطر بروز ضربان‌های غیرطبیعی و کشنده قلب را کاهش دهد.
این پژوهشگران مشاهده کردند، خطر بروز فیبریلاسیون دهلیزی که نوعی نامنظمی خطرناک ضربان قلب است، در افرادی که در هفته 1 تا 4 بار ماهی چرب مصرف می‌کنند، یک‌سوم کمتر از دیگران است. این پژوهشگران به نکته جالب دیگری نیز دست یافته بودند و آن اینکه برای رسیدن به این فایده ماهی، نباید آن را به شکل سرخ شده یا ماهی برگر مصرف کرد، بلکه باید ماهی را به شکل تنوری یا کباب شده استفاده کرد.
پژوهش جالب دیگری که چند سال قبل انجام شد، حاکی از آن است که مصرف ماهی حتی می‌تواند از برخی داروهای قلبی هم برای بیمارانی که تا کنون دچار حمله قلبی شده اند، بهتر باشد. در این پژوهش دانشمندان با مطالعه روی 2 هزار نفر که در گذشته گرفتار حمله قلبی شده بودند، دریافتند که هفته‌ای 2 بار مصرف ماهی‌های چرب، در مدت 2 سال، خطر مرگ را در این افراد یک سوم کاهش می‌دهد. البته واضح است که دانشمندان توصیه نمی‌کنند که از فردا داروهایتان را دور ریخته و به جای آن تنها از ماهی استفاده کنید!
سلامت ذهن
چند ماه پیش پژوهشگران نتایج پژوهش درازمدتی را که روی 22 هزار نفر از مردم بالای 40 سال نروژ انجام داده بودند، منتشر کردند. آن‌ها دریافتند که مصرف روزانه یک قاشق روغن ماهی مانع از افسردگی می‌شود. پژوهشگران همچنین مشاهده کردند که هر چه طول مدت مصرف روغن ماهی بیشتر باشد، مصونیت فرد در برابر ابتلا به افسردگی هم کمتر است.
به علاوه شواهد دیگری نیز وجود دارند که نشان می‌دهند کمبود امگا3 در بدن انسان ممکن است منجر به پرخاشگری شود و برخی پژوهشگران می‌گویند کودکانی که در سن 7 سالگی از کمبود امگا3 رنج می‌برند، بیش از دیگر همسالان خود در آینده به افسردگی مبتلا می‌شوند. ماهی برای زنان باردار و شیرده انتخاب بسیار خوبی است، چرا که منبع خوبی از پروتئین کم چربی بوده و نیازهای افزایش یافته آن‌ها را در دوران بارداری و شیردهی تأمین می‌کند.
گذشته از آن، نوعی امگا3 موجود در ماهی که با نام دی.اچ.ای شناخته می‌شود، برای کمک به بینایی لازم است و نوزادان مادرانی که در دوران بارداری خود از ماهی استفاده می‌کنند، دید قوی تری نسبت به دیگر کودکان خواهند داشت. همچنین مصرف ماهی در دوران شیردهی موجب می‌شود تا دید چشم‌های نوزاد زودتر تکامل پیدا کند. پژوهش‌های دیگر نشان می‌دهند مصرف ماهی در زنان باردار مانع از تولد زودهنگام نوزاد شده و به جنین اجازه رشد و تکامل بیشتر می‌دهد.
در سال 2004 میلادی دانشمندان انگلیسی دریافتند که مصرف ماهی در دوران بارداری می‌تواند به بهبود یادگیری نوزاد در آینده کمک کند. این دانشمندان با مطالعه روی 14 هزار و 500 زن باردار دریافتند، خانم‌هایی که ماهی می‌خورند، کمتر افسرده می‌شوند و فرزند آن‌ها نیز در آینده کمتر با مشکلات یادگیری و اختلالات رفتاری روبه‌رو خواهد شد.
در اوایل سال 2007 نیز نشریه لانست پژوهشی را منتشر کرد که در آن دانشمندان با مطالعه زنان باردار و تحت نظر گرفتن فرزندان آن‌ها تا سن 7 یا 8 سالگی به نتایج جالبی دست یافته بودند.
پژوهشگران انگلیسی و آمریکایی دریافتند که مصرف ماهی در دوران بارداری می‌تواند اثری بسیار طولانی مدت روی کودک آینده داشته باشد. آن‌ها مشاهده کردند کودکان مادرانی که در دوران بارداری به وفور از ماهی استفاده می‌کردند، در سن 7 سالگی از مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی بهتری برخوردار بودند و در مقابل، سایر کودکان مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و حرکتی ضعیف تری داشته و از نظر رفتاری نیز ضعیف‌تر بودند.
افزایش طول عمر
در ماه دسامبر، آرشیو طب داخلی، پژوهشی را منتشر کرد که در آن ذکر شده بود رژیم مدیترانه‌ای عمر را دراز می‌کند. این پژوهش حاصل بررسی‌های دانشمندان انگلیسی بود که در آن معلوم شد آمریکایی‌هایی که رژیم غذایی شبیه تری به رژیم مدیترانه‌ای دارند، بیشتر عمر می‌کنند. در این پژوهش دانشمندان 380 هزار و 296 زن و مرد آمریکایی 50 تا 71 ساله را به مدت 5 سال مورد بررسی قرار داده و دریافتند احتمال مرگ کسانی که رژیم مدیترانه‌ای دارند، 21 درصد کمتر از دیگران است.
پژوهشگران مشاهده کردند که رژیم مدیترانه‌ای خطر مرگ ناشی از همه علت‌ها، به‌ویژه علل قلبی عروقی و سرطان را کاهش می‌دهد. رعایت این رژیم از همه بیشتر برای سیگاری‌های غیرچاق مؤثر بود. آن‌ها توانستند با رعایت دقیق اصول رژیم مدیترانه‌ای خطر مرگ در این دوره 5 ساله را نسبت به گروه مشابه خود که رژیم مدیترانه‌ای نداشتند، به نصف برسانند.
رژیم مدیترانه‌ای مملو از ماهی، میوه، سبزیجات و مغزها بوده و در مقابل، گوشت قرمز و لبنیات کمی دارد. شاید مخالفتی نداشته باشید اگر نام قهرمان سلامت را روی ماهی بگذاریم، چرا که این موجود بی‌آزار آبزی حتی با سرطان هم مبارزه می‌کند. سال گذشته دانشمندان انگلیسی دریافتند امگا3 موجود در ماهی می‌تواند به مبارزه با سرطان پروستات کمک کند. آن‌ها دریافتند مردانی که به این نوع از سرطان مبتلا هستند، با خوردن ماهی می‌توانند از رشد آن و تبدیل بیماری به نوع بدخیم پیشگیری کنند.
یکی دیگر از خواص شفابخش ماهی که دو سال پیش پژوهشگران بر آن تأکید فراوانی کردند،این است که مصرف ماهی می‌تواند به کاهش التهاب و در نتیجه بهتر شدن بیماری‌های التهابی نظیر آرتریت یا التهاب مفاصل کمک کند. بر همین اساس آن‌ها پیشنهاد کردند افرادی که به بیماری آرتریت مبتلا هستند، هفته‌ای 2 تا 3 بار ماهی مصرف کنند.
و بالاخره جدیدترین کشف درباره خواص ماهی آن است که امگا3 موجود در آن می‌تواند از بروز بیماری پارکینسون نیز پیشگیری کند. پارکینسون نوعی بیماری دستگاه عصبی است که منجر به از بین رفتن توانایی‌های حرکتی در سن بالا می‌شود. یک ضرب المثل قدیمی می‌گوید: «ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است.» پس همین امروز ماهی‌خوردن را شروع کنید.
