والدین همواره عشقشان را به هزاران شیوه به فرزندشان نشان می دهند ولی گاهی کودک منظورشان را درک نمی کند و با کوچکترین مخالفتی مدعی می شود که پدر و مادر او را دوست ندارند.
سودا 7 سال دارد، می گوید: پدر و مادرم مرا دوست ندارند! چون اجازه ندادند که به منزل «مارال» بروم. بسیاری از کودکان کوچکترین مخالفت با خواسته شان را حمل بر عدم علاقه والدین خود می دانند.
نازیلا 8 ساله می گوید: هرگز نشنیدم که مادرم به من بگوید: «دوستت دارم» و یا به حرف های من گوش بدهد، خنده دارترین لطیفه ها را هم برایش تعریف کنم نمی خندد چون مرا دوست ندارد.«برخی از کودکان بی توجهی والدین را حمل بر بی علاقگی آنان می دانند.» عباس 12 سال دارد و به شدت علاقه مند به فوتبال است. معتقد است که پدرش اصلاً او را دوست ندارد چون هرگز برای تماشای مسابقه او نیامده و هیچ وقت راجع به بازی فوتبال با او صحبت نکرده است. «بچه ها بی علاقگی به سرگرمی هایشان را ناشی از بی مهری والدین نسبت به خودشان می دانند.»
آرش می گوید: خیلی دلم می خواست که پدرم را در آغوش بگیرم ولی او هرگز این اجازه را به من نداد. رفتار او همیشه جدی و خشک بود.
«کودکان دوست دارند در آغوش گرفته شوند به جهت آن که گرمی محبت را در آغوش شما حس کنند و دوست دارند شما را در آغوش بگیرند تا عظمت وجود شما اعتماد به نفس آنان را افزایش دهد.»
تا 2 سالگی عشق کودکانه
دکتر چریل اسمیت، روان شناس، معتقد است که ابراز علاقه و توجه به بچه های کوچک تر آسان تر است، چون بچه ها درک مستقیمی از اطرافشان دارند. ابراز علاقه روشی برای مطمئن کردن کودکی است که به نوازش و اطمینان بین والدین و خودش نیاز دارد. کودک نوزاد درک نمی کند که چه می گوید ولی والدین همچنان می توانند با صدای آرام و مهربان حتی زمانی که متولد نشده با او گفت وگوی مثبت داشته باشند. مطمئناً لحن صدا منظور از کلمات را بیان می کند. ارتباط چهره به چهره نیز بسیار مهم است. بسیاری از والدین نمی دانند که کودکان چه درکی از چهره آنان دارند.
خانم سلیمی می گفت: سمیه 5 ، 6 ماهه بود مرتب بی قراری می کرد. درست زمانی که در محل کارم مشکلاتی داشته و بسیار بی حوصله و غمگین بودم بی قراری سمیه نیز مرا کلافه می کرد، زمانی که مشکلاتم برطرف شد و کمی به سر و وضع خود رسیدم و لباس خوش رنگ پوشیدم سمیه آرام تر شد و با شگفتی پی بردم که اندوه من و چهره غمگینم در بی قراری سمیه تأثیر داشته است.
3 تا 5 سالگی
روان شناسان کودک و خانواده معتقدند که بهتر است والدین بیاموزند که چگونه پیام های عشق و علاقه خود را به کودکان برسانند. بعضاً کودک میزان علاقه والدین را نسبت به خود کنترل و اندازه گیری می کند. ممکن است بخواهد تا اتاقش را مرتب کنید، مشق هایش را بنویسید، از دوستش خوب استقبال کنید. برایش هدیه بخرید، اوقاتی با او سپری کنید، با او به پارک یا سینما بروید و ... کودک در این سنین دلش می خواهد جملاتی مانند «دوستت دارم» ، «تو بهترین هدیه الهی برای من هستی» ، «بی تو زندگی را نمی خواهم» و ... را از والدینش بشنود. و مهم تر این که می خواهد والدینش او را در آغوش بگیرند، دستهایش را بگیرند و او را نوازش کنند. کودک را از این جملات و کلمات زندگی ساز محروم نسازید. با او بازی کنید، قدم بزنید و به او بگویید دوستش دارید و از داشتن او خوشحالید. کودک مشتاق شنیدن این جمله ها و کلمات است.
6 تا 8 سالگی
دکتر قدمعلی سرامی، استاد دانشگاه می گوید: خوشا به حال والدینی که در دوران کودکی فرزندانشان اوقاتی را به آنها اختصاص می دهند و می دانند که دوران کودکی بسیار زود سپری می شود و زمانی فرا می رسد که کودک امروز جوانی می شود که با بسیاری از مشکلات نوجوانی باید مقابله کند.
پروفسور اندی بیل، استاد دانشگاه و مشاور امور تربیتی در مورد گفت وگو و صحبت با فرزندان می گوید: همه ما حس می کنیم که وجود علاقه ضروری است و گاهی فکر می کنیم که عشق را می توان با زمان معنی کرد، در حالی که نحوه اختصاص و برنامه ریزی «وقت» را باید انتخاب و ارزیابی کرد و به هوش بود که زمان طفولیت کودک به سرعت سپری می شود و می رسد زمانی که دیگر کودک برای بازی و با شما بودن وقت ندارد.
9 تا 12 سالگی
دکتر چریل اسمیت توضیح می‌دهد: همچنان که کودک شما بزرگ تر می شود ابراز علاقه به صورت گفتاری و رفتاری درمی آید. کلمات و رفتار مثبت نشان می دهد که به او احترام می گذارید و متوجه این نکته هستید که او بزرگ شده است. اکثریت قریب به اتفاق والدین زندگی پرمشغله ای دارند و انتظار این که تمام ساعات روز در کنار فرزندانشان بوده و مرتب او را ناز و نوازش کنند بی مورد و غیرممکن است. می شود با برنامه ریزی و در حال انجام سایر امور در کنار کودکان بود و با آنها گفت وگو کرد و حرف های آنان را گوش داد و کارهای معمولی روزانه را نیز انجام داد.
با توسعه خانواده و کودک، بچه ها می خواهند بدانند که آنها را دوست دارید و برایتان ارزشمند هستند؛ این امر با عنایت به هسته ای شدن خانواده (یک زن و مرد، یک یا دو بچه) و محدود شدن حمایت های عاطفی بیشتر از گذشته دغدغه ذهنی کودکان را شامل می شود.اگر زبان کودکان را خوب درک کرده ایم بهتر است با زبان خودشان و با توجه به سن آنها به طور مرتب به آنها ابراز علاقه کنیم، وقت هایی را جهت گذراندن با آنها در نظر بگیریم با هم بخوریم، کتاب بخوانیم و علاقه خود را به آنها نشان دهیم و همیشه در هر سنی به آنها بگوییم دوستت دارم.دکتر شیرازی نیز چندین روش را برای درخشش عشق در زندگی کودکان پیشنهاد می کند:
- احساسات خود را بیان کنید
فرزانه آماده رفتن به مدرسه است. مادرش در حالی که مقنعه و لباس های او را مرتب می کند، می گوید: چه ماه شده دختر گلم، قربونش برم و بوسه به لپ های گل انداخته فرزانه می زند، رسول اکرم(ص) فرموده است: هر بوسه ای که والدین نثار فرزند می کنند درجه ای مثبت به دست می آورند.
قربون قد و بالای پسرم، عزیز بابا بدو دیرمون نشه. این کلمات شیرین از دهان پدر فرهاد بیرون می آید.
مطمئناً فرزانه ها و فرهادها روز خوبی را در مدرسه خواهند داشت. مطمئن باشید حتی نوجوانان سرکش هم علاقه و توجه قلبی شما را رد نمی کنند.
- در حال نوازش با او گفت وگو کنید
این روش، ابزار غیرکلامی علاقه است. ایجاد این رابطه با کودکان دوره ابتدایی آسان است. کودکان همیشه از در آغوش گرفته شدن استقبال می کنند. نوازش کردن موی سر، خاراندن پشت گردن، نشاندن روی زانو، قرار دادن سر روی سینه، همه این روش ها نوعی ابراز علاقه به فرزند است و ایجاد رابطه صمیمانه می کند.
- در مورد فرزندانتان با دیگران صحبت کنید
گلی خانم به مادر سارا که به دیدنشان آمده بود از موفقیت دخترش نرگس در مسابقه نقاشی به تفصیل صحبت می کرد. نرگس که در کنار سارا بود با دقت به حرف های مادرش گوش می داد و احساس غرور می کرد.وقتی در مورد فرزندتان به طوری که خودش بشنود صحبت کنید کودک درک خواهد کرد که مورد توجه شما است و در کانون علاقه شما قرار دارد به خصوص با نزدیکانی که فرزند همسال کودک شما دارند، این امر موجب افزایش اعتماد به نفس کودک خواهد شد.
- به او توجه کنید
وقتی مشغول انجام تکالیف است، عروسک بازی می کند، تلویزیون تماشا می کند و...لحظاتی به او اختصاص دهید، بنشینید و به او نگاه کنید. به تعریفی دیگر در کنارش باشید. این روش بسیار دقیقی برای گفتن دوستت دارم، با چشم و گوش است.رسول اکرم(ص) فرموده است: نگاه محبت آمیز پدر به صورت فرزند عبادت است.
- به او کمک کنید
د زود باش، دیرم شد، تو چقدر تنبلی، پدرم رو درآوردی با این مدرسه رفتنت.شما می توانید بدون این غرولند و کلمات نامهربان به او در آماده شدن برای رفتن به مدرسه کمک کنید.
- به سرگرمی‌ها و علایق او توجه کنید
اگر در مدرسه کودک برنامه ای تشکیل شده و از شما دعوت به عمل آمده، حتماً شرکت کنید به خصوص اگر مسابقه ای باشد که کودک شما هم در آن شرکت دارد. اگر به علایق فرزندتان که بسیار مهم است توجه کنید عشق و علاقه خود را نشان داده و ثابت کرده اید.عروسک نازنین در خانه خاله جا مانده بود، وقتی آقای عبادی از اداره به خانه می آمد سر راه عروسک را از خانه خاله برای نازنین آورد، دیدن عروسک، نازنین را به شدت خوشحال کرد و در ضمیر ناخودآگاه خود توجه و علاقه پدر را به علایق خود احساس کرد.
- به آنچه باید انجام دهد توجه کنید
وظیفه ای به او محول کرده اید به انجام آن دقت کنید. تشویق رفتارهای مثبت روش دیگری است برای بیان دوستت دارم. تشکر کردن از وظایفی که انجام داده است با به کار بردن کلماتی نظیر؛ «به تو افتخار می کنم» ، «تومرا سربلند کردی» ، «چه دوست خوبی داری» خرسندی زایدالوصفی به فرزند خود انتقال می دهید.
- موضوعاتی برای گفت وگو پیدا کنید
روش کامل کردن چرخه گفت وگو را یاد بگیرید. فتانه گفت: مامان زهرا اینا منتقل شدند می روند اهواز.خانم آصفی بلافاصله گفت : نگران نباش دوست دیگری پیدا می کنی، در حالی که بهتر بود بگوید: کی می روند؟ حیف شد، دوست خوبی داشتی، منظور خانم آصفی با مطرح کردن این سؤال واضح است: شنیدم چه گفتی به آن علاقه مند شدم و مایلم اطلاعات بیشتری به دست آورم.
سخن آخر
- به حرف های آنها گوش کنید، با دقت گوش کنید.
- برای درک آنها و احساساتشان وقت صرف کنید.
- کودکان کامل نیستند همان طور که ما پدر و مادرها کامل نیستیم.آنها را آن گونه که هستند، بپذیرید.
- اوقاتی را فقط با آنها سپری کنید.
- از آنها نظر بخواهید. بگذارید نظر بد و ناقصی بدهند و با حوصله نظرشان را اصلاح کنید.
- به جای گفتن سخنان کنایه آمیز و انتقادهای تند با آنها گفت وگوی مثبت داشته باشید.
- به آنها افتخار کنید و بگویید که از داشتن آنها خوشحال هستید.
- قسم به جان دختر و یا پسرم را برای آنها عینیت ببخشید.
- با دوستانشان مهربان باشید.
- به لباس و نظافت شخصی خود توجه کنید و خود را آراسته نگه دارید.
- درباره مسائل و مشکلات خود تا حد فهم آنها صحبت کنید.
- بچه ها را درباره وضعیت شغلی خود نگران نکنید.
- آنها را با هم مقایسه نکنید.
- برای گفت وگو محیط صمیمانه ایجاد کنید و مطمئن باشید در محیط صمیمی، فرزند احساس خواهد کرد اولیایش انسان های هوشیار و مشکل گشایی هستند.
- به مدرسه آنها سر بزنید و در مراسم مدرسه و مسابقات مربوطه شرکت کنید.
- به چیزهایی که مورد علاقه آنهاست احترام بگذارید.
- درباره مسائل مختلف، نظر آنها را بپرسید.
- با آنها بخندید و به یاد داشته باشید که فرزندان مسئول مشکلات شما نیستند.
- به کارها و تکالیف مدرسه شان علاقه نشان دهید.
- کارهایی پیدا کنید که می توانید با هم انجام دهید.
- غذا را با هم بخورید و آنها را در خانه به حساب بیاورید.
- به آنها بگویید که برای شما استثنایی و فوق العاده هستند.
- به اشخاصی که مورد علاقه آنها هستند احترام بگذارید.
- در صورت رعایت روش های ذکر شده، به کودکان خواهید گفت که دوستش دارید و درخشش عشق را در زندگی فرزندانتان مشاهده خواهید کرد. فراموش نکنید که برای اینکه کودک منظور شما را درک کند از نشان دادن عشق، گفتن و نوازش کردن او غافل نشوید.
- منابع:
- گفتارهای تربیتی، شهید دکتر محمدجواد باهنر
- مدیریت خانه، محمود حائریان اردکانی
- مشکلات تعلیم و تربیت مدرسه پدران و مادران پاریس ترجمه حبیبی
- نحوه رفتار والدین با فرزندان، یدالله جهانگرد
