اگر فرزندتان مورد آزار جنسی قرار گیرد چگونه او را کمک می‌کنید؟

همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: اگر متوجه یا مشکوک شدید فرزندتان مورد آزار جنسی قرار گرفته است، مهم‌ترین کار، پیدا کردن راه درستی برای مدیریت احساسات خودتان و همچنین چگونگی یافتن راه درستی برای کمک به کودک یا نوجوان است. چون آزار جنسی مشکلی است که می‌تواند در روابط آینده فرزند شما، مواجهه با جنس مخالف و همچنین زندگی اجتماعی او بسیار مؤثر باشد.

در واقع شما باید به کودک اطمینان خاطر بدهید که او را بسیار دوست دارید و هر کاری از دستتان بر بیاید برایشانجام خواهید داد. با توجه به اینکه در این هنگام، آرامش و امنیت فرزندتان را در اولویت قرار دهید، مهم است بتوانید شرایط را مدیریت کنید.

 احساس تنهایی

دکتر نیوشا علائی فرد، روان شناس کودک و نوجوان در مورد آزار جنسی کودکان می‌گوید:  «طبق نظر آلیس میلر، روان شناس، روان کاو و فیلسوف سوئیسی؛ کودکانی که مورد سوء استفاده قرار گرفته‌اند نه تنها در جمع خانواده؛ بلکه در درون خود نیز با رنج خویش تنها هستند. آن‌ها اغلب نه می‌توانند رنج خود را با کسی در میان بگذارند و نه می‌توانند در درون خود با صدای بلند گریه کنند

درواقع یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌ها آسیب جنسی است. »

آسیب‌های ناشی از آزار جنسی

به گفته این روان شناس، گاهی والدین، اطرافیان و آشنایان شدت این آسیب را بیشتر می‌کنند؛ به ویژه مادر چون مادر منبع دلبستگی است، پس از آن پدر و دیگر اعضای خانه مانند بعد برادر و خواهر و دیگران.

البته بسیاری از آسیب‌های جنسی sexual abuse توسط محارم و افراد درجه یک کودک اتفاق می‌افتد. البته تعداد دفعات ابیوز و نوع آن هم بسیار مهم است.

پیشگیری

دکتر علائی فرد می‌گوید کودکی که از قبل به راه‌های مقابله با آسیب مجهز است بهتر می‌تواند از خود مراقبت کند. یعنی افرادی که جرات نه گفتن و مخالفت دارند بهتر می‌توانند از خود دفاع کنند. کودک باید تفاوت لمس خوب و بد را بشناسد و توانایی بیان کردن و خودابرازگری داشته باشد. همه اینها هم چیزی است که در خانواده باید به کودک تعلیم داده شود.

 کیفیت رابطه والدین با کودک

به گفته این روان شناس، از دیگر عوامل مهم، رابطه و کیفیت رابطه والد- کودک است که می‌تواند در سرعت اطلاع دادن مشکلات کودک به والدین از جمله آزار جنسی بسیار تأثیر گذار باشد.

شاید کودکی که رابطه خوبی با پدر و مادر خود ندارد و نمی‌تواند به راحتی از مشکلات خود با آن‌ها صحبت کند هنگامی که مورد ابیوز جنسی قرار می‌گیرد هیچ گاه آن را با والدین خود در میان نگذارد؛ چیزی که می‌تواند آسیب بسیار بیشتری به او بزند.

بنابراین نوع برخورد والدین و باور و حمایت آن‌ها بعد از آنکه متوجه آسیب می‌شوند نیز بسیار مهم است

سن کودک

یکی دیگر از عوامل مؤثر، درک کودک از آسیب جنسی و سن اوست. در واقع هر چه سن کودک بیشتر باشد و درک بالاتری داشته باشد آسیب آزار جنسی نیز برای او بیشتر است.

کمک و حمایت  والدین از کودک

دکتر علائی فرد می‌گوید اولین اقدام، دور نگه داشتن کودک از آزارهای بعدی است. محیط خانوادگی امن اولین نیاز کودک آزار دیده است. به این ترتیب می‌توان گفت مهم‌ترین کاری که والدین می‌توانند انجام دهند، این است که به محض مشخص شدن موضوع از فرزندشان حمایت کنند و به او اطمینان دهند که هیچ تقصیری متوجه او نیست.  

البته کودک گاهی به دلیل آسیب توسط فرد مورد اعتماد، به راحتی به والد اعتماد نمی‌کند تا در مورد آن صحبت کند. بنابراین باید مطمئن باشد بعد از مطرح کردن مشکل خود، تنها نمی‌ماند و طرد نمی‌شود.

والدین و افراد حامی کودک باید توجه داشته باشند هنگام تعریف ماجرا و مشکل توسط کودک، هر جایی او احساس ناراحتی کرد، گفت و گو را قطع کنند و احساس همدلی، آرامش و امنیت به او بدهند. به علاوه از هر گونه تنبیه، تحقیر و توهین هم خودداری کنند.  

لزوم ایجاد احساس آرامش و امنیت برای کودک

سعی کنید برای کودک فضای امن ایجاد کنید تا در مورد رویدادهای آسیب زا و احساسات و افکار خود صحبت کند. البته یکی از احساسات او می‌تواند عصبانیت از والدین خودش هم باشد. بنابراین در این هنگام والدین نباید قصد متقاعد کردن او را داشته باشند.

شما می‌توانید برای کودک داستان‌هایی تعریف کنید که در آن کودکی تحت آزارجنسی قرار گرفته یا لمس شده بوده. اما بعد از دریافت کمک والدین و اطرافیان کاملاً بهبود پیدا کرده است. این کار به او کمک می‌کند بداند تنها نیست. خود شما هم می‌توانید به او بگویید برای خیلی از کودکان دیگر هم این اتفاق افتاده است. بنابراین نباید احساس تنهایی کند.

ضرورت بیان احساسات توسط کودک

دکتر علائی فرد می‌گوید به فرزندتان کمک کنید تا هر چه در ذهنش است بیان کند. یکی از راه‌های بیان و نمایش احساسات او نیز نقاشی کردن است؛ نقاشی از اتفاقی که افتاده. او می‌تواند خودش، فرد آزارگر و احساساتی را که تجربه کرده است به تصویر بکشد.

در واقع نقاشی، قصه و بازی، اضطراب کودک را کمتر خواهد کرد. پدر مادرها خودشان هم می‌توانند در نوشتن داستان به کودک کمک کنند و البته سعی داشته باشند انتهای خوبی هم برای آن در نظر بگیرند.

گاهی والدین به اشتباه فکر می‌کنند کودک نباید در ارتباط با این مشکل صحبت کند یا یک بار مطرح کردن آن کافی است. چون فکر می‌کنندبه این ترتیب کودک می‌تواند قضیه را فراموش کند.

اگر کودک نگران واکنش دیگران باشد نیز باید به او خاطر نشان کنند آن‌ها به زودی این موضوع را فراموش خواهند کرد و جای نگرانی در این مورد وجود ندارد. ضمن آنکه کودک نباید آن اتفاق را با دوستان خود مطرح کند.

تکنیک‌های کاهش احساسات ناشی از آسیب جنسی

به گفته این روان شناس، احساس‌ها و مشکلاتی که ممکن است برای این کودکان پیش بیاید شامل خشم، گناه، شرمندگی، گیجی، نگرانی، ناامنی، بی‌اعتمادی، ناراحتی، ضعف، ترس، بی‌ارزشی، سردرگمی و ... است.

یکی از راهکارهای مفید در این خصوص خودگویی کودک است. مثلاً با خود بگوید:  «تقصیر من نبود، من آدم خوبی هستم. مامان و بابا از من مراقبت می‌کنند، احساس بد من هر روز کمتر می‌شود. خود من هم قوی‌تر از قبل شده‌ام. با گذشت زمان حالم بهتر می‌شود. ضمن آنکه مجبور نیستم شخص آزار دهنده را ببخشم، چون او ترسو، زورگو و بیمار است.

می‌توان به کودک اطمینان خاطر داد به زودی مشکل از ذهنش پاک می‌شود. در واقع مورد آزار جنسی قرا گرفتن مثل خواب بدی است که هر چه بیشتر در موردش صحبت کنیم حالمان بهتر می‌شود. ضمن آنکه در هر صورت هنگام آزار جنسی حتماً باید با روان شناس صحبت شود تا به کودک و خانواده او کمک بیشتری شود.