به گزارش مرکز تحقیقات چشم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، سازمان جهانی بهداشت در سال 2009 میلادی با شعار سلامت بینایی و جنسیت (Gender & eye health) تلاش دارد توجه عموم را به نابرابری‌های جنسیتی در بهره‌مندی از سلامت بینایی جلب کند.
هدف، شناسایی چالش‌ها و تبعیض‌های موجود و رفع موانع پیش‌رو است. از این‌رو، انجمن بین‌المللی پیشگیری از نابینایی، دومین پنجشنبه ماه اکتبر را تحت عنوان روز جهانی بینایی نامگذاری کرده است.
در این روز سازمان‌های بین‌المللی، دولت‌ها، متخصصان چشم و همه ارگان‌ها و نهادهای مرتبط میثاقی دوباره می‌بندند تا در سایه تلاش و برنامه‌ای همگانی از روند رو به رشد نابینایی پیشگیری کنند.
چرا زنان بیشتر نابینا می‌شوند؟
در بسیاری از جوامع طول عمر زنان بیشتر از مردان است و در نتیجه در معرض خطر بالاتری از نظر بیماری‌های مرتبط با سن مانند گلوکوم (آب سیاه) و تحلیل ناحیه ماکولا در شبکیه به‌علت کهولت سن (ARMD) قرار دارند.
زنان و دختران بیشتر در معرض ابتلا به برخی بیماری‌ها از جمله کاتاراکت و تراخم قرار می‌گیرند. دختران و زنان دسترسی کمتری به خدمات و مراقبت‌های چشم پزشکی دارند، زیرا:
1- برخی خانواده‌ها ترجیح می‌دهند بودجه محدود خود را صرف سلامت فرزند پسر کنند تا دختر.
2- زنان غالباً زمانی اقدام به درمان می‌نمایند که بینایی خود را از دست داده‌اند که در این شرایط با محدودیت‌ها و موانع بیشتری مواجه خواهند شد.
3- از آنجا که اغلب منابع مالی در اختیار مرد خانواده است، تصمیم‌گیری در زمینه درمان و پیگیری بیماری‌های زنان از اولویت کمتری برخوردار است.
4- با توجه به بالا بودن طول عمر زنان، زنان بیوه درصد قابل توجهی از جمعیت را در بر می‌گیرند. زنان بیوه برای درمان و مراقبت نیاز به اجازه و حمایت عضو دیگری از خانواده دارند از این‌رو، دسترسی به خدمات برای این گروه مشکل‌تر خواهد بود.
5- زنان بعضاً برای رفت‌وآمدهای بیرون از خانه نیازمند همراه هستند که این خود مانعی در دسترسی به خدمات چشم پزشکی است.
دکتر امید صحت، متخصص چشم در این خصوص گفت: تأخیر در درمان، عوارض جبران‌ناپذیری در پی خواهد داشت. معاینات اولیه چشم توسط پزشک یا کارشناسان بینایی‌سنجی در مطب یا خانه بهداشت قابل اجراست و درصورت نیاز به معاینات تکمیلی تخصصی، به بیمارستان‌ها یا کلینیک‌های تخصصی ارجاع خواهد شد.
در سطح استان تهران علاوه بر بیمارستان‌های دولتی و بخش خصوصی، مراکز درمانی دانشگاهی از جمله بیمارستان‌های لبافی‌نژاد، امام حسین، رسول اکرم و فارابی با بالاترین کیفیت، خدمات چشم پزشکی را ارائه می‌دهند، در ضمن با توجه به تعداد کافی متخصصان چشم‌پزشک، در سایر استان‌ها نیز این خدمات ارائه می‌شوند.
وی افزود: بسیاری از اعمال جراحی چشم به‌صورت سرپایی و بدون بی‌هوشی انجام می‌شود و کهولت سن مانعی برای عمل جراحی نیست. پیری دلیلی بر نابینایی نیست و هر انسان وظیفه دارد سلامت بینایی خود را تا آخرین لحظه حیات حفظ کند تا بتواند زندگی بهتری داشته و باری بر دوش دیگران نباشد.
10سال آینده نابینایان دو برابر می‌شوند!
تا سال 2020 میلادی تعداد نابینایان سراسر جهان به دو برابر عدد فعلی خواهد رسید، بنابراین سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند که معاینات چشم پزشکی به‌طور دوره‌ای و منظم برای همه افراد در معرض خطر انجام شود. از نظر ابتلا به نابینایی، زنان، کودکان و افراد کم درآمد در معرض خطر بیشتری نسبت به بقیه افراد قرار دارند و حمایت از آنان باید در اولویت قرار گیرد. 80درصد علل نابینایی‌ها قابل پیشگیری هستند.
در هر دقیقه یک کودک نابینا می‌شود و درصورت عدم‌انجام اقدامات پیشگیرانه تا سال 2020، 100میلیون نفر دیگر به دلایل نه چندان مهم دچار نابینایی یا کم بینایی خواهند شد که عمده‌ترین این علل کاتاراکت (آب مروارید) است.
طراحان این برنامه امیدوارند تا از طرق زیر بتوانند به هدف پیشگیری از نابینایی دست یابند:
- افزایش آگاهی عمومی از نابینایی به‌عنوان یک مشکل عمده جوامع انسانی
- کنترل 4علت عمده نابینایی: کاتاراکت، تراخم، انکوسرکیازیس و نابینایی کودکان
- ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز برای ارائه خدمات مراقبتی چشمی با کیفیت بالا در همه کشورها
- پیشگیری و درمان اختلالات بینایی، انجام جراحی کاتاراکت و توزیع ویتامینA از جمله اقداماتی است که اجرای آنها آغاز شده است.
علل نابینایی در جهان
در حدود 314 میلیون انسان در سراسر دنیا با نقایص شدید بینایی زندگی می‌کنند، از این میان 45میلیون نفر به‌طور کامل نابینا هستند. تعداد 145 میلیون مورد از این نقایص مربوط به عیوب انکساری (نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم) است که در افراد معمولی با استفاده از عینک این اختلالات برطرف می‌شود.
کاتاراکت (آب مروارید) با شیوع 9/47 درصد، همچنان به‌عنوان مهم‌ترین علت نابینایی در سراسر جهان محسوب شده و سایر علل به‌ترتیب عبارتند از: گلوکوم یا آب سیاه (3/12درصد)، تحلیل ماکولا به‌علت کهولت سن یا ARMD (8/7 درصد)، کدورت قرنیه (1/5 درصد)، رتینوپاتی دیابتی (8/4 درصد)، نابینایی در سنین کودکی (9/3 درصد) و تراخم(6/0 درصد).
آیا زنان مشکلات بینایی متفاوتی نسبت به مردان دارند؟
طبق مطالعات انجام شده در کشورمان نتایج مشابهی به‌دست آمده است. در مطالعه‌ای که در سال 1384 در شهر تهران انجام شد، زنان درصد بالاتری از نابینایی و کم بینایی را نسبت به مردان به‌خود اختصاص داده بودند (66/5 در مقابل28/4 درصد).
در مطالعه‌ای مشابه که در شهرستان زاهدان انجام شد، زنان بالای 60 سال درصد بالاتری از نقصان بینایی را نسبت به مردان داشتند (58 در مقابل 48 درصد). در مطالعه دیگر که در سال‌جاری توسط مرکز تحقیقات چشم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در شهرستان ورامین انجام شد، زنان بالای 50 سال در حدود 5/1 برابر بیش از مردان به نابینایی مبتلا بودند.
