درحالی که شعار امسال سازمان جهانی بهداشت در روز جهانی سلامت، برمجموعه‌ای از بهترین عملکردها متمرکزبوده و آموزش‌های خود را به اقدامات تسهیلاتی در موقعیت‌های اورژانسی و بروز حوادث جمعی اختصاص داده است ، منابع خبری از ناایمن بودن 60 درصد بیمارستان‌های پایتخت در برابر زلزله خبر می‌دهند.
به گفته سازمان جهانی بهداشت، مراکز بهداشتی و کارکنان سلامت خطوط حیاتی برای افراد آسیب پذیر در بلایا و سوانح هستند که ماموریت آنها درمان زخمی‌ها، پیشگیری از شیوع بیماری‌ها و نیز رسیدگی به نیازهای بهداشتی مردم است.
همچنین برای مراقبت‌های بهداشتی اولیه در جوامع نیز این افراد نقش کلیدی ایفا می‌کنند؛ به‌طوری که در زمینه تامین نیازهای روزانه از جمله خدمات‌رسانی امنیتی کودکان، مصون‌سازی و مراقبت از بیماری‌های مزمن تلاش می‌کنند.
امسال در روز جهانی سلامت، سازمان جهانی بهداشت و شرکای بین‌المللی بر اهمیت سرمایه‌گذاری در بخش زیرساخت سلامت متمرکز خواهند شد. از سوی دیگر دکتر مارگارت چان، دبیرکل سازمان جهانی بهداشت نیز به مناسبت این روز بیانیه‌ای را ایراد کرد.
وی اظهار داشت: وقتی یک حادثه یا بلای طبیعی رخ می‌دهد مردم روی بیمارستان‌ها و تسهیلات بهداشتی برای پاسخگویی مؤثر و مداوم به نیازها حساب می‌کنند. وقتی تسهیلات بهداشتی کار خود را به خوبی انجام ندهد، تراژدی یک حادثه بزرگ وخیم‌تر و دردناک‌تر می‌شود.
در حوادث بزرگ مانند سیل و زلزله برخی کشورها 50 درصد از ظرفیت بیمارستانی خود را از دست می‌دهند. علاوه بر افزایش تلفات جانی، ناتوانی خدمات‌رسانی و تسهیلات بهداشتی در این شرایط می‌تواند فریاد اعتراض عمومی را تشدید کند، در چنین اوضاعی این نگرانی عمومی کاملا منطقی است.
60 درصد بیمارستان‌ها هیچ مقاومتی ندارند
در ایران حدود 60 درصد بیمارستان‌ها ناایمن هستند و درصورت وقوع زلزله هیچ مقاومتی ندارند و نخستین لرزه‌ها به جان بیمارستان‌ها خواهد افتاد. بیمارستان‌ها در تمام زمان‌ها نقش درمانی منحصری در ارتقای سلامت جامعه به‌عهده دارند؛ این نقش در مواقع بحران، مانند وقوع زلزله بیش از پیش خودنمایی می‌کند.
کارشناسان معتقدند بیمارستان‌هایی که در زمان قبل و اوایل انقلاب در کشور ساخته شده‌اند، شرایط ایمنی را رعایت نکرده و از نظر ایمنی در مقابل زلزله مقاوم نیستند. می‌توان گفت که 50 الی 60درصد بیمارستان‌های کشور در مقابل زلزله ایمن نیستند و درحال حاضر در کل بیمارستان‌های کشور 70 هزار تخت بیمارستانی وجود دارد که از این بین حدود50 تا 60 هزار تخت بیمارستانی، فاقد شرایط لازم استاندارد در مقابل وقوع زلزله هستند.
به عبارت دیگر می‌توان گفت که از مجموع 540 بیمارستان دولتی، 300 بیمارستان فرسوده و غیرمقاوم است که با کوچک‌ترین زلزله‌ای فرو می‌ریزد. برخی از این بیمارستان‌های کشور به هیچ عنوان مناسب پذیرش بیمار نبوده و با توجه به وضعیت مقاومت و استحکام‌شان، باید تعطیل شوند؛
اما به‌علت نیاز مبرم جامعه به مراکز درمانی، امکان تعطیلی آنها عملی نبوده و همچنان دایر هستند و همچنان پذیرش بیماران نیز در آنها صورت می‌گیرد. بیشتر بیمارستان‌های کشور دارای قدمتی بیش از 50 سال بوده و سال تاسیس درصد زیادی از آنها مربوط به قبل از انقلاب است. بیمارستان‌های فرسوده باید مقاوم‌سازی شوند تا سلامت و امنیت جان بیماران را تضمین کنیم.
ایمن‌سازی بیمارستان‌ها در برابر زلزله نسبت به ایمن‌سازی مدارس از اولویت بیشتری برخوردار است؛ یکی به این علت که بیمارستان‌ها شبانه‌روزی و دائما درحال فعالیت هستند و دیگر آنکه حین وقوع حوادث غیرمترقبه همانند زلزله افراد آسیب دیده نیازمند مراجعه و بستری‌شدن در بیمارستان‌ها هستند؛ درنتیجه مقاوم‌سازی بیمارستان‌ها بسیار با اهمیت‌تر از مدارس محسوب می‌شود.
گفتنی است که میزان مقاومت بیمارستان‌های استان تهران در برابر وقوع زلزله نسبت به شهرستان‌ها بیشتر است اما از آنجا که تاسیس بیشتر بیمارستان‌های استان تهران مربوط به زمان قبل از انقلاب است، بنابراین اکثریت آنها در برابر زلزله ایمن نیستند.
5میلیارد تومان اعتبار جهت مقاوم‌سازی هر بیمارستان
به گفته مدیرکل بودجه وزارت بهداشت، طبق برآوردهای به‌عمل آمده در این زمینه، 5میلیارد تومان اعتبار جهت مقاوم‌سازی هر بیمارستان کشور نیاز است. با این تفاسیر، برای ایمن‌سازی 300 بیمارستان فرسوده در کشور باید اعتبارات ویژه‌ای از سوی دولت اختصاص یابد.
گفته می‌شود که هم‌اکنون مقاوم‌سازی بیمارستان‌های فرسوده در دستورکار دولت قرار دارد. اما سال‌هاست که مقاوم‌سازی و جایگزینی بیمارستان‌های فرسوده در دستور کار قرار دارد که به‌علت کمبود اعتبارات این امر تا به‌حال در کشور عملی نشده است.
واقعا چه وضعیتی انتظار تهرانی‌ها را پس از وقوع زلزله می‌کشد؟ با وجود خانه‌های ناامن، بیمارستان‌های ناامن، خیابان‌ها و کوچه‌های غیراستاندارد، تراکم جمعیتی زیاد و بسیاری از مشکلات دیگر که بارها و بارها از آن صحبت به میان می‌آید و با وجود هشدارهای پی‌در‌پی در خصوص وقوع زلزله در کشور و آموزش مدیریت در بحران، چگونه می‌توان از چنین مسئله مهمی به همین سادگی گذشت و برای حل آن کوشش نکرد؟
ایران جزء 6 کشور حادثه‌خیز دنیا
کشور ما از نظر حوادث غیرمترقبه جزء 6 کشور اول دنیاست و علاوه بر گستره بزرگ مناطق زلزله‌خیز کشور، تندبادها، گرمای شدید در مناطق جنوبی کشور، سیل و خشکسالی در مناطق وسیعی از کشور عامل مهم بروز حوادث غیرمترقبه و خسارات جانی و مالی فراوان است.
بسیاری از حوادث غیرمترقبه مانند زلزله قابل پیشگیری نیستند اما در مورد برخی دیگر می‌توان اقداماتی کرد تا از شدت حادثه کم شود؛ به‌عنوان مثال افزایش جنگل‌ها نقش مهمی در کاهش سیلاب‌ها دارد، در مورد خشکسالی هم روش‌هایی برای پیشگیری وجود دارد. علاوه بر آن برخی فعالیت‌ها مانند آزمایش‌های هسته‌ای ممکن است منجر به بی‌ثباتی زمین و افزایش ریسک زلزله شود که باید از آن اجتناب کرد.
فعالیت‌هایی شامل تدوین طرح جامع برنامه استراتژیک وزارت بهداشت در حوادث و سوانح غیرمترقبه، طراحی برنامه جامع اطلاعات جغرافیایی نظام ارائه خدمات بهداشتی- درمانی، طراحی سیستم هشدار سریع، طراحی چک لیست پایش آمادگی نظام ارائه خدمات و ابلاغ و اجرای آن توسط همه دانشگاه‌های علوم پزشکی، طراحی و راه‌اندازی مراکز مدیریت بحران و تدوین چارت تطبیقی نظام مدیریت حوادث بیمارستانی است.
