جمع شدن در یک سالن و اجرای برنامه‌های مختلف، پایه و اساس برنامه هر ساله روز جهانی معلولان را تشکیل می‌دهد. نشستن در یک جا و دست زدن و شادی کردن برای این روز بدون اینکه مشکلی از مشکلات متعدد این قشر حل شود، چه فایده‌ای می‌تواند داشته باشد؟ مگر معلولیت مسئله خوشایندی است که برای آن جشن برگزار می‌شود؟
چرا به جای برگزاری این برنامه‌ها که فقط ساعتی از یک روز را برای معلولان پر می‌کند، به‌عنوان هدیه این روز، به درد دل این افراد گوش داده نمی‌شود و یا بخش مهمی از مشکلات عدیده آنها حل نمی‌شود؟
حقیقت انکارناپذیر این است که درصدی از افراد هر جامعه را معلولان جسمی – حرکتی تشکیل می‌دهند که به‌رغم محدود شدن توانایی هایشان در انجام بسیاری از فعالیت‌ها، نمی‌توان به راحتی از شایستگی و استعداد این افراد در اجتماع صرف‌نظر کرد و یا مشکلات آنها را نادیده گرفت.
یک فرد معلول جدا از اینکه دارای برخی ناتوانی‌های حرکتی است، به‌عنوان یک شهروند در جامعه از حقوق شهروندی برخوردار است که باید به‌صورت تمام و کمال رعایت شود. عمده مشکلات این افراد در محیط‌های شهری به شبکه معابر و مبلمان شهری مربوط می‌شود. در بسیاری از کشورهای جهان، تلاش فراوانی برای اصلاح و مناسب‌سازی این موارد با هدف دستیابی معلولان به استقلال فردی و حقوق اجتماعی شان صورت گرفته است.
در کشور ما نیز طبق ماده 2 قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، تمامی وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و موسسات، شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی موظفند در طراحی، تولید و احداث ساختمان‌ها و اماکن عمومی و معابر و وسایل خدماتی به نحوی عمل کنند که امکان دسترسی و بهره‌مندی از آنها، برای معلولان همچون افراد عادی فراهم شود.
با وجود اینکه طی سال‌های متمادی اقداماتی در کشوربرای رفاه حال معلولان شده، اما به جرات می‌توان گفت در اجرای طرح‌های عمران شهری، ازجمله پیاده‌روها و بها دادن به حمل و نقل این افراد غفلت صورت گرفته است و شهری مانند بندرعباس نیز از این قاعده مستثنی نیست به طوری‌که یکی از مهمترین مشکلاتی که معلولان بندرعباسی با آن دست به گریبانند، مناسب نبودن محیط شهری از جمله، پیاده‌روها و ورودی بیشتر مجتمع‌های تجاری و مسکونی است.
« محمد - ر» یکی از معلولان جسمی – حرکتی بندرعباس می‌گوید: پیاده‌روهای سطح شهر بندرعباس آنقدر ناهموار و دارای پستی و بلندی است که حتی افراد عادی و سالم هم به سختی از آنها عبور می‌کنند چه برسد به یک فرد معلول.
نمونه بارز آن، پیاده‌روی جلوی بازار روز بندرعباس است که با مصالح ساختمانی پر شده، روی جوی‌های آب هم پل‌های نرده‌ای گذاشته‌اند که امکان تردد ویلچر نیست. اگر هم بخواهی از حاشیه خیابان عبور کنی، باید به خط دوم حرکت خودروها بروی، چون حاشیه خیابان محل پارک خودروهای مسافرکش شخصی شده است.
البته در برخی نقاط اقدامات خوبی صورت گرفته مانند کف‌سازی بازار روز، که قبلاً قابل تردد نبود، ولی در حال حاضر اگر دستفروشان معابر را اشتغال نکنند، می‌توان رفت‌وآمد کرد.
یکی دیگر از معلولان می‌گوید: درست است که برخی ادارات و بانک‌ها اقدام به احداث رمپ برای عبور و مرور معلولان کرده‌اند، ولی متاسفانه عملا غیرقابل استفاده است و فقط برای اینکه قانون را رعایت کرده باشند ساخته شده‌اند.
مثلاً جلوی ساختمان بانک‌ها رمپ ساخته شده ولی در تمام بندرعباس یک دستگاه خود پرداز نمی‌توان پیدا کرد که معلولان بتوانند از آن استفاده کنند، همه آنها در ارتفاعی نصب شده‌اند که برخی افراد عادی هم قدشان به آن نمی‌رسد، چه برسد به ما که روی صندلی چرخدار نشسته ایم و یا رمپ جلوی برخی مجتمع‌های تجاری، دارای چنان شیب زیادی است که اگر با ویلچر روی آن حرکت کنیم، حتما واژگون می‌شود.
« امیر - ر» نیزبا گله‌مندی از نبود امکانات مناسب حمل و نقل شهری برای معلولان می‌گوید: چندسال پیش شهرداری بندرعباس با سر و صدا اقدام به راه اندازی نخستین اتوبوس معلولان کرد که بعد از مدتی اقدام به جابه جایی افراد عادی می‌کرد و بعد هم کاملا بی نام و نشان شد، هر سال هم تعدادی خودرو به ناوگان حمل و نقل عمومی می‌پیوندد، ولی دریغ از یک خودرو برای معلولان، انگار ما هیچ گاه در جامعه دیده نمی‌شویم.
مادر یک دانش‌آموز معلول جسمی – حرکتی نیز با اشاره به نبود پل مناسب برای عبور دانش‌آموزان معلول در جلوی مدارس یاد آور می‌شود: فرزند من یک دانش‌آموز معلول جسمی – حرکتی است که باید با ویلچر جابه جا شود، برای بردن او به مدرسه با مشکلات متعددی روبرو هستم، جلوی بسیاری از مدارس پل مناسبی نصب نشده وبیشتر آنها مشبک است و چرخ ویلچر داخل آنها گیر می‌کند.
بنابراین مجبورم فرزندم را بغل کنم و داخل مدرسه روی ویلچر بگذارم که برای من واقعاً مشکل است، البته برخی مدارس هم محلی برای عبور معلولان ندارند و دانش‌آموزانی مانند فرزند من حتی داخل مدرسه نیز برای رفت‌وآمد با مشکل مواجهند.
« ع - ز» که یکی از جانبازان 8سال دفاع مقدس است هم می‌گوید: شهرداری در برخی از چهارراه‌ها و پیاده‌روهای شهر اقدام به بهسازی کرده که کافی نیست، برخی از پل‌هایی هم که برای عبور و مرور معلولان نصب شده، زاویه‌دار است که اگر دقت نکنی، با ویلچر داخل آنها گیر خواهی کرد.
البته برخی از شهروندان نیز محیط پیاده‌رو را جزو ملک شخصی خود می‌دانند و به حقوق دیگران احترام نمی‌گذارند،به طوری‌که جلوی منزل خود اقدام به احداث باغچه و یا سطح شیب‌دار برای حرکت راحت‌تر خودرو به داخل خانه می‌کنند که مشکلات زیادی به وجود می‌آورد.
به گفته وی، پارک کردن خودرو در پیاده‌رو، بستن پیاده‌روها با نرده و یا بلوک‌های سیمانی، کمبود پارکینگ مخصوص معلولان هم از دیگر مشکلاتی است که معلولان برای استفاده از معابر شهری با آن مواجهند و امیدوارم با فرهنگ‌سازی و اقدامات عمران شهری، ما معلولان نیز بتوانیم مانند افراد عادی از معابر استفاده کنیم.
از سوی دیگر، معاون توانبخشی سازمان بهزیستی هرمزگان با اشاره به مشکلات معلولان استان و با بیان اینکه به یاد معلولان بودن نباید مختص یک روز باشد، از شناسایی حدود 26 هزار معلول در استان خبر داد و بر حل مشکلات و رساندن صدای آنها به گوش مسئولان تاکید کرد.
مهدی محمدی از نامناسب بودن معابر، اماکن و محیط شهری به عنوان عمده مشکلات این قشر یاد کردکه باید با تدابیر و مطالعات علمی و تحقیقاتی اقدامات لازم در این زمینه به عمل آید.
وی با گلایه از اینکه حدود یک سال و نیم است در استان کمیته مناسب‌سازی محیط تشکیل نشده افزود: این کمیته باید هر ماه تشکیل و مسائل مربوط به ساخت و ساز استاندارد پیگیری شوند تا خروجی مطلوبتری در زمینه بهسازی محیط شهری داشته باشیم.
محمدی ضمن اینکه از تشکیل اتاق فکر برای رفع مشکلات معلولان خبر داد، همچنین مسکن، اشتغال و آمد و شد معلولان را از دیگر مشکلات این قشر عنوان کرد و گفت: سازمان بهزیستی به تنهایی قادر به پاسخگویی به نیازهای این افراد نیست و حمایت سایر مسئولان را می‌طلبد.
وی افزود: فرهنگ صحیح برخورد با یک معلول هنوز در جامعه نهادینه نشده وباید در این زمینه برنامه‌ریزی شود تا نگاه جامعه به این افراد تغییر یابد.
