در این مدت تلاش‌های بی‌شماری برای تحقق اهداف جهانی در جهت افزایش آگاهی‌ها و شناخت هرچه بهتر مسائل و حقوق افراد دارای ناتوانی در سطح ملی و بین‌المللی صورت گرفته است.
نگاهی گذرا به شعارهای منتخب هر سال که مشخص کننده وظایف و مسئولیت نهادهای جوامع عضو می‌باشد، گواهی است بر این مدعا. با این حال آیا می‌توان ادعا کرد که درصد قابل ملاحظه‌ای از اهداف مستتر در شعارها تحقق یافته است؟ در بسیاری از جوامع با وجود قوانین و مقررات خاص معلولان باز همچنان حقوق این افراد نادیده گرفته می‌شود.
اگر بپذیریم که معلولیت و ناتوانی به عنوان یک مسئله اجتماعی است نه پزشکی، در این صورت می‌توان نتیجه گرفت که به احتمال زیاد نگرش منفی افراد برخی جوامع مانع اصلی نادیده گرفتن حقوق معلولان است. «کار مناسب برای افراد دارای ناتوانی» شعار برگزیده امسال روز جهانی معلول است.
کسب مهارت‌های شغلی و یافتن شغلی مناسب و شایسته از دغدغه‌های معلولان و مسئولان هر جامعه است. زمان داشتن باورهای قالبی نسبت به معلولان و نیز نگاه ترحم‌‌آمیز به آنان سپری شده است.
معلولان مشتاق‌اند، قادرند و نشان داده‌اند که می‌توانند در فعالیت‌های حرفه‌ای نیز مانند فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی پا به پای افراد غیر‌معلول مشارکت داشته تا برای خود، خانواده و جامعه‌شان مفید باشند. عدم توجه به توانمندی‌های این بزرگترین اقلیت جهان سبب محرومیت مردم جهان از استعدادها و خدمات آنان خواهد شد.
حقایقی در مورد معلولان
- در حال حاضر تقریبا 10درصد جمعیت جهان یعنی حدود 650میلیون نفر حداقل با یک ناتوانی زندگی می‌کنند که بزرگترین اقلیت جهان را تشکیل می‌دهند(سازمان جهانی بهداشت).
- حدود 80درصد افراد با ناتوانی‌ها در کشورهای در‌حال‌توسعه زندگی می‌کنند (برنامه توسعه سازمان ملل متحد) که این ارقام با رشد جمعیت، پیشرفت‌های پزشکی و روند پیری رو به افزایش است. (سازمان جهانی بهداشت)
- افراد در کشورهایی که امید به زندگی آنها بیش از 70سال است تقریبا به طور متوسط 8سال یا 11.5 درصد از عمر خود را با انواع ناتوانی‌ها می‌گذرانند. صرف نظر از این که این افراد در کجا زندگی می‌کنند، زندگی‌شان به سبب موانع فیزیکی یا اجتماعی غالبا محدود و بسیار ناامیدکننده است.
- بیش از نیم میلیارد نفر در جهان از دسترسی به آموزش، اشتغال و ارتباط محروم هستند(کوفی عنان، دبیر کل سابق سازمان ملل متحد)
- براساس بررسی‌های به عمل آمده در جهان هر سال حدود 20میلیون زن به دلیل عوارض ناشی از بارداری دچار ناتوانی می‌شوند که تنها با رعایت مراقبت‌های صحیح دوران بارداری می‌توان از آن جلوگیری کرد(سازمان جهانی بهداشت)
-نرخ ناتوانی‌ها در گروه‌هایی که کمتر به آموزش دسترسی دارند به طور معنی داری بالاتر است. در کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی به طور متوسط، 19 درصد افرادی که تحصیلات پایین‌تر دارند دچار ناتوانی هستند که این درصد در میان افراد تحصیلکرده این جوامع به 11 درصد کاهش می‌یابد. (سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی)
- در کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی، شیوع ناتوانی‌ها در بین زنان به مراتب بیش از مردان است(سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی).
-بر آورد می‌شود 20درصد از فقیرترین افراد جهان به نوعی دچار ناتوانی باشند. این افراد از محروم‌ترین افراد جوامع خود به حساب می‌آیند( بانک جهانی). - زنان دارای ناتوانی، محرومان چند گانه جوامع خود شناخته می‌شوند. چون از یک طرف به دلیل ناتوانی‌شان و از طرف دیگر به دلیل جنسیت‌شان طردشدگی را تجربه می‌کنند.
-زنان و دختران دارای ناتوانی چند برابر بیشتر از همتایان عادی خود مورد اذیت و آزار قرار می‌گیرند. بررسی به عمل آمده در هندوستان (2004) نشان داد که تقریبا تمام زنان و دختران دارای ناتوانی در منزل کتک می‌خوردند، 25درصد زنان دارای ناتوانی‌های هوشی مورد آزار جنسی قرار گرفته و 6درصد زنان دارای ناتوانی به زور عقیم شده‌اند.
-حدود 30درصد جوانان خیابانی به نوعی دچار ناتوانی هستند(یونیسف).
-مرگ و میر کودکان دارای ناتوانی در کشورهایی که نرخ مرگ و میر کودکان آنها کمتر از 20 درصد (5نفر) است، به بیش از80درصد می‌رسد(سازمان توسعه بین‌الملل انگلستان)
-مقایسه کشورهای جهان از نظر قانون‌گذاری در مورد ناتوانی‌ها نشان می‌دهد که تنها 45کشور جهان دارای قوانین ضد تبعیض و قوانین خاص مربوط به ناتوانی‌ها هستند.
اشتغال و معلولیت
- برآورد می‌شود که در جهان، 386 میلیون نفر از افراد در سنین اشتغال به نوعی دچار ناتوانی‌اند. در برخی کشورها آمار بیکاری در بین افراد دارای ناتوانی به بیش از 80 درصد می‌رسد. اغلب صاحبان مشاغل تصور می‌کنند که افراد دارای ناتوانی قادر به کار کردن نیستند (سازمان بین‌المللی کار).
- افراد دارای ناتوانی 5 تا 6 درصد جمعیت هندوستان را تشکیل می‌دهند، ولی متاسفانه نیازهای شغلی اکثر آنان اصلاً برآورده نشده است و این در حالی است که بنابر قانون حمایت از معلولان، دستگاه‌های دولتی موظف‌اند 3 درصد از مشاغل خود را به افراد دارای ناتوانی اختصاص دهند. از جمعیت 70 میلیونی افراد دارای ناتوانی در هندوستان تنها 100 هزار نفر موفق به اشتغال در بخش صنعت شده‌اند (مرکز ملی ایجاد اشتغال برای افراد دارای ناتوانی، هندوستان).
- مطالعه‌ای در آمریکا (2003) نشان داد که 73 درصد شاغلان دارای ناتوانی گزارش دادند که کارفرمایانشان اصلا وسایل ویژه مورد نیاز آنها را فراهم نمی‌کنند و این در حالی است که هزینه لازم برای انطباق بهتر این افراد با محیط کارشان حدود 500 دلار یا کمتر می‌شود.
- مطالعه‌ای در آمریکا (2004) نشان داد، در حالی که 78 درصد افراد عادی در سنین اشتغال به کار مشغول‌اند، تنها 35 درصد افراد دارای ناتوانی واجد شغل هستند. دو‌سوم از بیکاران دارای ناتوانی گفته‌اند که مایلند کار کنند ولی نمی‌توانند کاری بیابند.
- مطالعه‌ای در دانشگاه راتجرز آمریکا (2003) نشان داد افراد دارای ناتوانی‌های جسمی و ذهنی در اماکن کاری آمریکا به طور گسترده‌ای جا نمی‌گیرند. یک سوم نمونه مورد مطالعه اظهار داشتند که افراد دارای ناتوانی نمی‌توانند به طور موثری وظایف کاری خود را انجام دهند.
دومین دلیل که از جانب بیشتر کارفرمایان مبنی‌بر عدم تمایلشان به استخدام این افراد اظهار می‌شد، نگرانی آنها نسبت به گرانی تجهیزات و وسایل مورد نیاز افراد دارای ناتوانی در محل کار بود.
- سازمان کار آمریکا می‌گوید هزاران فرد دارای ناتوانی در مشاغل کوچک خویش‌فرما بسیار موفق عمل کرده‌اند. سرشماری ملی سال 1990 نشان داد تعداد افراد دارای ناتوانی که در مشاغل کوچک به صورت خویش‌فرما مشغول به کار شدند (12.2درصد) نسبت به افراد عادی (7.8درصد) بیشتر است.
یادآور می‌شویم از دیدگاه انسانی، افراد دارای نیازهای ویژه نیز مانند سایر افراد جامعه حق برخورداری از امکانات و تسهیلات جامعه و مشارکت کامل در آن را به عنوان شهروند دارند. باید به آنان فرصت برابر داده شود تا بتوانند استعداد شغلی خود را در بالاترین حدممکن شکوفا سازند.
اشتغال برای افراد دارای نیازهای ویژه نه تنها به معنی هویت‌یابی اجتماعی، خودکفایی اقتصادی و ایجاد شبکه ارتباط بین فردی است بلکه در استقلال و تلفیق اجتماعی آنان نقش حیاتی دارد.تلاش‌های بی‌دریغ مسئولان، کارکنان، معلمان و دست‌اندرکاران سازمان آموزش و پروش استثنایی کشور به ویژه در 15 سال گذشته نشانگر عزم ملی برای آموزش و پرورش و توان‌بخشی مناسب و موثر افراد دارای نیازهای ویژه در جامعه است.
