1 - آفرینش خدا، دائمی، نامحدود و ابتکاری. اینطور نیست که آسمانها را خلق کرده و تمام شده: «وَ إِنَّا لَمُوسِعُونَ» (ذاریات/47) ما دائماً داریم گسترش میدهیم. هر چند وقت یکبار در تلویزیون میگویند: یک کهکشان پیدا شده است که از روزی که خدا این کهکشان را آفریده تا آن تاریخ، هنوز نورش به ما نرسیده است. آفریدههای او بینهایت است. از سادهترین، مهمترین را میسازد. از یک اسپرم، انسان میسازد. در یک قطره نطفه بیش از 20میلیون موجود زنده است و من و شما یکی از آن 20میلیون هستیم. قرآن گفته: «مِنْ ماءٍ مَهینٍ» (مرسلات/20) آب پست! «مِنْ تُراب» (آلعمران/59) از خاک، شما از خاک چه میتوانی بسازی؟ خدا از خاک چه میسازد؟ مواداولیهاش هم از خودش است. ما که میخواهیم یک چیزی را بسازیم، هر چیزش از یک کشور میآید. او از کسی تقلید نمیکند. همه ابتکار است.
2 - آفرینش الهی براساس رحمت. قرآن میگوید: «إِلاَّ مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ» بعد میگوید: «وَ لِذلِکَ خَلَقَهُمْ» (هود/119) یعنی آفرینش براساس رحمت است. ما که یک چیزی میسازیم، یا برای سود است یا برای نیاز. همه ساختههای او هدفدار است.
3 - نظام هماهنگ در آفرینش پدیدهها. ساختههای او با نظام هستی هماهنگ است. خدا خوردنیها را با معده ما هماهنگ کرده است. آب دهان هماهنگ است. اگر تولید آب دهان زیاد بود، همه ما چک چک آب از دهانمان بیرون میریخت و اگر کم بود، همه باید یک سرم کنار دهانمان باشد. اشک ما به همان مقداری است که لازم است. آب دهان به همان مقداری است که لازم است. «بِقَدَرٍ» (قمر/49) همه چیزها قدر و اندازه دارد. «بِحُسْبانٍ» (الرحمن/5) همهچیزها حساب و کتاب دارد.
4 - نظام موجود، بهترین نظام ممکن. خداوند همه کارهایش 20است. نوزده و نیم در آفرینش نیست. «أَحْسَنَ کُلَّ شَیْ ءٍ خَلَقَه» (سجده/7) یعنی هرچه آفریدم 20است. حتی زهر مار هم نمرهاش 20است. زهر مار با عسل فرق نمیکند. منتهی اینکه زهر مار میکشد، چون جایش عوض میشود. زهر مار در بدن مار نمرهاش 20است. آب دهان هرکسی در دهان خودش نمرهاش 20است اما اگر جایش عوض شود، کسی تف بیندازد توهین میشود. هرچیزی در جای خودش، نمرهاش 20است.
جهان چون چشم و خدّو خال و ابروست / که هر چیزی به جای خویش نیکوست
5 - بهترین گفتار و بهترین عمل، شکر بهترین آفرینش. خدا کارهایش بهترین است: «أَحْسَنُ الْخالِقینَ» (مؤمنون/14)، «أَحْسَنِ تَقْویمٍ» (تین/4)، «نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدیث» (زمر/23)، «أَحْسَنَ الْقَصَص» (یوسف/3)، «وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنی» (اعراف/180)، «جَزاءً الْحُسْنی» (کهف/88)، «وَعَدَالله الْحُسْنی» (نساء/95)، «وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَالله حُکْماً» (مائده/5) یعنی همه کار خدا احسن است. بعد گفته: میخواهم تو هم که کارهایت احسن باشد: «یَقُولُوا الَّتی هِیَ أَحْسَن» (اسراء/53) حرف که میزنی، حرف خوب بزن. «أَحْسَنُ عَمَلا» (هود/7) بهترین کار را بکن. اگر کسی به شما خدمت کرد، شما بهتر از او خدمت کن: «فَحَیُّوا بِأَحْسَن» (نساء/86). در حرفها: «یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَه» (زمر/18) خلاصه خدا میگوید: کارهای من احسن است، توقع دارم کارهای تو هم اَحسن باشد.
6 - تعجیل در کارهای نیک، پیش از حسرت قیامت. هرکس میتواند کاری انجام بدهد، انجام بدهد. قرآن میگوید: لحظه مرگ افرادی میگویند: «رَبِّ ارْجِعُونِ» (مؤمنون/99) خدایا مرا برگردان، کار خیر بکنم. ولی میگویند: فرصت عمر گذشت.