اما دکتر اسماعیل کهرم، استاد محیط‌زیست و مدرس حیات وحش می‌گوید حفظ این‌گونه نادر حیات‌وحش درصورتی امکان پذیر است که نخست امنیت این حیوان حفظ شود، سپس آگاهی عمومی به‌ویژه آگاهی حاشیه‌نشینان زیستگاه‌های یوز افزایش یابد تا آنجا که دیگر کسی یوز، این حیوان بی‌آزار را درنده و دشمن خود تلقی نکند.
کهرم در گفت‌وگو با همشهری افزود: سطح آگاهی جامعه نسبت به یوز تا اندازه‌ای پایین است که چند سال پیش معلمی در خراسان با ژیان یوزپلنگی را زیر گرفت، بعد هم در دادگاه عنوان کرد که به‌خاطر آنکه یوز به من حمله کرد ناگزیر او را زیر گرفتم اما بخش جالب ماجرا اینجاست که دادگاه هم این توجیه را پذیرفت.
نمونه دیگر، در یزد، چوپانی بلوچ چند یوز را با این تصور که گرگ هستند با دود خفه کرد. همچنان‌که وقتی یک خانواده یوز به روستایی در اطراف یزد پناه بردند، سربازی همه آنها را به گلوله بست و کشت. اینها نمونه‌هایی است که نشان می‌دهد تا چه اندازه دانش عمومی نسبت به یوز اندک است.
از همین روست که هنوز بسیاری تصور می‌کنند یوز حیوانی درنده است، در حالی که این حیوان ذاتا کمرو و خجالتی است و تاکنون دیده نشده که به انسانی آسیبی رسانده باشد.
براین اساس ضروری است با اطلاع‌رسانی، این حیوان به مردم شناسانده شود و مردم بدانند که یوز حیوانی نادر است که شمار آن در سراسر جهان آن هم با خوشبینی کمتر از 100قلاده است؛ حیوانی که اکنون زیستگاه آن منحصر به ایران است و به همین دلیل است که از این جانور به‌عنوان یوز ایرانی هم نام برده می‌شود.
این استاد دانشگاه، کمبود طعمه را دومین عامل تهدید‌کننده حیات یوز عنوان کرد و یادآور شد: آهو و جبیر غذای اصلی یوز است. اما امروز یوز برای سیر کردن شکم خود ناچار است خرگوش شکار کند، بدیهی است که انرژی‌ای که یوز صرف شکار خرگوش می‌کند با خوردن این حیوان به دست نمی‌آورد.
از سوی دیگر مشاهده شده است که در مواردی یوز برای تامین غذای خود به دامنه کوه رفته تا در آنجا قوچ و میش شکار کند اما در آنجا با حمله پلنگ از پادرآمده است ؛چراکه به قلمروی پلنگ تجاوز کرده است. همه این مشکلات به خاطر آن است که زیستگاه‌های یوز را دامداران اشغال کرده‌اند و دیگر قلمرویی برای این حیوان باقی نگذاشته‌اند.
اقدامات نمایشی کارساز نیست
دکتر کهرم در واکنش به طرح عنوان‌شده از سوی مسئولان محیط‌زیست برای حفاظت یوز تصریح کرد: قبل از هر چیز باید متولیان این طرح روشن کنند که این طرح می‌خواهد به کدام مشکل رسیدگی کند؛
آیا می‌خواهد مشکل طعمه را برطرف کند یعنی با اقداماتی مانع از کاهش جمعیت جبیر و آهو شود، یا می‌خواهد دانش عمومی را ارتقا دهد، یا طرحی است مثل طرح حفاظت از گورخر؛ یعنی می‌خواهند با فنس‌کشی یوز را محبوس کنند که این باعث می‌شود یوز تبدیل به بچه‌گربه شود. به‌عبارت دیگر می‌شود یک ایستگاه نمایشی مثل طرح حفاظت از گورخر در گورآب یزد.
وی اظهار داشت: کسانی که این طرح را دنبال می‌کنند باید پیش از هر اقدامی به طریق علمی و به‌طور شفاف مشخص کنند که چه هدفی را دنبال می‌کنند، آن وقت هزینه کنند. کلی‌گویی دردی را دوا نمی‌کند. نکته سؤال‌برانگیز دیگر اینکه اینها واقعا می‌خواهند در 85هزار هکتار چه کاری انجام دهند.
مردم و همه علاقه‌مندان محیط‌زیست می‌خواهند از جزئیات این طرح با خبر شوند این حق مردم است. مردم می‌خواهند بدانند در کویر خارتوران براساس کدام معیار علمی گورخر را محبوس کردند؟ آیا این طرح هم یک طرح نمایشی دیگر است همچون طرح حفاظت گورخر؟
آیا بهتر نیست به جای این طرح‌های نمایشی، منطقه را حفاظت کنند؟ آیا بهتر نیست چشمه‌های آب را برای آهو و جبیر حفظ کنند؟ و مانع ورود دام و دامداران به زیستگاه‌ها شوند؟ اینها اولویت‌هایی است که باید به آن پرداخته شود زیرا اگر آهو و جبیر زیاد بشود یوز هم از خطر انقراض نجات می‌یابد.
این کاری علمی است که سال‌ها پیش در پارک ملی یلوستون آمریکا تجربه شده و به نتیجه هم رسیده است. اگر کار زیربنایی صورت بگیرد حیات‌وحش و گونه‌های گیاهی به حالت اول خود باز خواهند گشت، این راهکاری است که علم هم برآن صحه گذاشته است.
وی درباره طرح حفاظت از یوزپلنگ آسیایی و اقداماتی که تاکنون در این زمینه صورت گرفته است، یاد آور شد: فقط دست‌اندرکاران این طرح اظهار رضایت می‌کنند اما اینکه معیار آنها برای این رضایت چیست باید از خودشان پرسیده شود.
ولی آنچه مسلم است اینکه مشاور خارجی این طرح گفته است که طرح یوز بقای این حیوان را تا 20 سال آینده تامین کرده است؛ این به معنای آن است که بعد از 20 سال هیچ ضمانتی برای بقای این حیوان وجود ندارد.
کهرم در پایان تاکید کرد: ایراد عمده‌ای که به طرح حفاظت یوز وارد است، این است که چرا دست‌اندرکاران این طرح به‌صورت بسته عمل می‌کنند مگر موضوع حفاظت از یک گونه حیات وحش، مسئله‌ای نظامی و امنیتی است که اطلاعات مربوط به آن باید محرمانه باشد.
مشکل اینجاست که سازمان محیط‌زیست یک سخنگو ندارد که با اطلاع‌رسانی عمومی، مردم را از آنچه بر محیط‌زیست می‌گذرد با خبر سازد، در حالی که مردم تشنه این اطلاعاتند. فراموش نکنیم طرح یوز یا طرح‌های مشابه آن در صورتی موفق خواهد بود که نقل محافل عمومی باشد؛ آن هم نه در پایتخت بلکه در همه شهرستان‌ها.
یوزپلنگ ایرانی صاحب زیستگاه اختصاصی می‌شود
علیرضا جورابچیان از اجرای طرحی برای اختصاصی کردن یک منطقه برای حفاظت از یوز ایرانی خبر داد.
مدیر طرح بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرن گفت: 5زیستگاه حفاظت شده از یوز وجود دارد که این 5 زیستگاه از زمان شروع به کار طرح انتخاب‌شده و روی این مناطق حفاظت و مطالعاتی صورت گرفته است اما از سال 87 یک زیستگاه را به‌نام پناهگاه حیات‌وحش میاندشت (از مناطق بسیار قدیمی سازمان) انتخاب کرده‌ایم و برنامه‌ریزی ویژه‌تری را برای حفاظت یوز و برقراری امنیت در کل این زیستگاه که 85هزار هکتار است انجام داده‌ایم.
وی افزود: این منطقه در شمال شرقی کشور در استان خراسان شمالی در نزدیک منطقه توران قراردارد.
جورابچیان در ادامه گفت: درحال حاضر اقدامات اجرایی همچون برنامه‌های آموزشی حیات وحش، حفاظت، حل مشکلات دامداری، برقراری امنیت در این زیستگاه و استفاده از نیروهای محلی و مشارکتی مردم در این زمینه صورت گرفته است، همچنین این طرح تا 4 سال آینده ادامه خواهد داشت.
پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس، پناهگاه دره انجیر، منطقه حفاظت شده کوه بافق، پارک ملی کویر(سمنان) و پارک ملی خارتوران (سمنان) 5زیستگاه حفاظت شده یوزپلنگ آسیایی در کشور است.
