او تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را تا اخذ دیپلم دبیرستان در شیراز گذراند. سپس به مدت دو سال به عنوان "سپاهی ترویج و آبادانی" در روستاها کهکیلویه و بویراحمد دوران سپاهیگری را سپری کرد. زندگی در میان روستاییان و عشایر این منطقه که اغلب لُر و ترک هستند و همچنین آشنایی نزدیک با آداب و رسوم آنان، برای ناقد چنان جذاب و پُرماجرا بود که او از این دوره به عنوان یکی از خاطره‌انگیزترین دوران زندگی‌اش یاد می‌کند.
ناقد پس از پایان دوران سپاهیگری، مدت زمانی کوتاه در شرکت سیمان فارس و خوزستان به کار اشتغال داشت و سپس در سال ۱۳۵۲ (۱۹۷۳ میلادی) به منظور ادامه تحصیل در اروپا، ایران را ترک کرد.
او ابتدا به شهر دانشگاهی لئوبن در اتریش رفت و دوره یکساله کالج پیش‌دانشگاهی را در این شهر گذراند و به تحصیل در رشته مهندسی معدن و سنگ‌شناسی پرداخت. چند ترم و واحد درسی را نیز در این رشته گذراند، اما به دلیل عدم علاقه، ادامه تحصیل در این رشته را ناتمام گذاشت.
در سال ۱۹۷۷ میلادی به آلمان رفت و در رشته معماری به تحصیل مشغول شد. در اثنای تحصیل در این رشته بود که مطالعات و فعالیت‌های فرهنگی و ادبی خود را گسترش داد و مقاله‌های فرهنگی و ترجمه‌های او از متون ادبی و فلسفی در نشریات گوناگون انتشار یافت. از آنجمله ترجمه "مصاحبه با کارل پوپر" که در سال ۱۳۶۹ در انتشارات پَر (واشنگتن) منتشر شد.
ناقد در روزهای اول پیروزی انقلاب به ایران بازگشت و تا سه ماه نخست حمله عراق به ایران نیز با همکاری گروهی از دوستان خود در شهر زادگاهش شیراز به یاری هموطنان جنگ‌زده که‌ازجنوب کشور آمده بودند شتافت.
وی پس از چند ماه اقامت در ایران، برای اتمام تحصیلات دانشگاهی به آلمان مراجعت کرد. در این دوره بود که به گردآوری و استخراج لغات و تهیه و تنظیم مواد خام برای تألیف فرهنگ زبان آلمانی به فارسی علاقه‌مند شد. گرچه این کار برای او در آغاز تنها به منظور رفع نیازمندی‌هایش در ترجمه متون آلمانی خلاصه می‌شد، اما به تدریج گردآوری و فیش‌برداری و تنظیم واژه‌ها را به طور منظم و هدفمند پیگیری کرد.
دلبستگی ناقد به زبان و ادبیات فارسی و آلمانی و تصمیم به تألیف فرهنگ زبان موجب شد که او به حوزه مطالعاتی و پژوهشی زبان و ادبیات آلمانی و در نهایت به کار حرفه‌ای فرهنگ‌نویسی و ترجمه روی آورد. انتشار رباعیات خیام به زبانهای فارسی و آلمانی توسط ناشری آلمانی در سال ۱۹۹۲ از نخستین فعالیت‌های فرهنگی او در این دوره به شمار می‌آید.
در سال ۲۰۰۲ میلادی، نخستین فرهنگِ زبان دوسویه فارسی به آلمانی و آلمانی به فارسی او را مؤسسه انتشاراتی لانگن‌شایت Langenscheidt یکی از بزرگترین ناشران فرهنگ‌های دوزبانه در اروپا منتشر کرد. این فرهنگ جیبی تاکنون بارها تجدید چاپ شده است. ناقد دومین فرهنگ زبان دوسویه خود را با حجمی معادل ۶۵۰۰۰ مدخل در دست تألیف دارد که احتمالاً تا سال ۲۰۱۰ میلادی منتشر خواهد شد.
حرفه اصلی خسرو ناقد در حال حاضر فرهنگ‌نگاری است. او در کنار تألیف فرهنگ زبان، به نویسندگی و کار ترجمه و نگارش مقالاتی برای دانشنامه جهان اسلام نیز مشغول است. از او بیش از دویست مقاله، ترجمه و نقد در نشریات ایران و رسانه‌های خارج از ایران منتشر شده است.
خسرو ناقد با همسر و دو فرزند خود در آلمان زندگی می‌کنند.
کتاب‌های منتشر شده:
- از دانش تا فرزانگی. گفتارها و گفتگوهایی پیرامون فلسفه و ادبیات. خسرو ناقد. انتشارات ققنوس. تهران. چاپ اول تهران ۱۳۹۰.
- سیب و سرباز. شعرهایی فراسوی وحشت. بازآفرینی از خسرو ناقد. انتشارات مروارید. چاپ اول تهران ۱۳۹۰
- در ستایش گفت‌وگو. دیدار با دیگری در عرصه فرهنگ، ادبیات و جامعه. خسرو ناقد. انتشارات جهان کتاب. تهران. چاپ اول تهران ۱۳۸۹. چاپ دوم تهران بهار ۱۳۸۹
- ناکجاآباد و خشونت. گفتارها و گفت‌وگوهایی از کارل پوپر. به‌انتخاب و ترجمهی خسرو ناقد و رحمان افشاری. انتشارات جهان کتاب. تهران ۱۳۸۸. چاپ دوم تهران بهار ۱۳۸۹.
- زندگی به‌رغم تاریخ. گفتارها و گفت‌وگوهایی از لِشِک کولاکوفسکی. به‌انتخاب و ترجمهی خسرو ناقد. انتشارات جهان کتاب. چاپ اول تهران ۱۳۸۸. چاپ دوم تهران ۱۳۸۸.
- عاشقانه‌های عصر خشونت. اریش فرید. ترجمه خسرو ناقد. طراحی و صفحه‌آرایی باسم رسام. انتشارات جهان کتاب. تهران ۱۳۸۷.
- شعر روزهای دلتنگی. (سروده‌های شاعران شهر کافکا) ترجمه خسرو ناقد. طراحی و صفحه‌آرایی باسم رسام. انتشارات جهان کتاب. تهران ۱۳۸۷.
- مرگ را با تو سخنی نیست. گزیده شعرهای اریش فرید. به انتخاب و ترجمهی خسرو ناقد. نشر چشمه. تهران، ۱۳۸۶.
- در سایه ماه و مرگ. (مجموعه دوزبانه). گزیده شعرهای فدریکو گارسیا لورکا. با انتخاب و ترجمه خسرو ناقد. تهران ۱۳۸۵. انتشارات کتاب روشن.
- چرا جنگ؟ بررسی روانشناسانه پدیده جنگ. نامههای آلبرت آینشتین و زیگموند فروید. ترجمه خسرو ناقد. نشر آبی. تهرات، ۱۳۸۳. (پیشگفتار کتاب).
- فرهنگ زبان لانگن شایت. فارسی- آلمانی، آلمان- فارسی. تألیف خسرو ناقد. انتشارات لانگن شایت. برلین- مونیخ، ۱۳۸۱.
- بر تیغهء لبخند. زندگی و شعر اریش فرید. دو زبانه (آلمانی- فارسی). نشر شهاب. تهران، ۱۳۷۹.
- اندیشه‌ی غربی و گفتوگوی تمدنها. ترجمهء فریدون بدره ای، باقر پرهام، خسرو ناقد. نشر و پژوهش فرزان روز. تهران، ۱۳۷۹.
- چون آب به جویبار و چون باد به دشت. رباعیات خیام (فارسی- آلمانی). انتشارات ادیتسیون اورینت. برلین، ۱۹۹۲. (چند نمونه از ترجمه رباعیات خیام به زبان آلمانی).
*آخرین بروزرسانی ۱۳ اسفند ۱۴۰۰
