ساعت ده صبح است و من ستاره‌ها را می‌بینم. خواب می‌بینم؟ دیوانه شده‌ام؟! خیالبافم... نه، اشتباه نکن! بیرون هوا نیمه ابری است. آسمان زیبا و آبی است. اما من اینجا در کهکشان راه شیری هستم. در آسمانی سیاه و زیبا با ستاره‌هایی زیباتر...
اینجا، جهان ستاره‌ها است. اینجا ستاره باران است. اینجا در آسمان هستم. پرواز می‌کنم و با ستاره‌های دنباله‌دار همراه می‌شوم. دب اکبر، دب اصغر... کهکشان‌های کوچک و بزرگ...
اینجا می‌توانم صور فلکی منطقه البروج را تماشا کنم. حمل و ثور، جوزا، سرطان و اسد... دیدن ستاره‌ها در صبح دل‌انگیز یک روز خردادی بسیار هیجان‌انگیز است.
آیا من سوار یک فضانوردم... نه، من در تهران هستم؛ تأکید می‌کنم: ساعت ده صبح است. آسمان نیمه ابری، کمی وزش باد....
عکس ها: محمود اعتمادی
* * *
من در« آسمان‌نما» هستم. جالب است بدانید در ایران فقط یک آسمان‌نما وجود دارد. امروز در صفحه صفر سراغ ستاره‌ها رفتیم. ستاره‌های درخشان!
اما آسمان‌نما چیست؟ کجاست؟
آسمان‌نما، مکانی است که آسمان شب در آن شبیه‌سازی می‌شود.
در کتابچه راهنمای آسمان‌نما می‌خوانیم: «آسمان‌نما ، مکان و ساختمانی است که انسان از طریق مشاهده، با کم و کیف ستارگان و اجرام سماوی آشنا می‌شود.»
احساس می‌کنم در یک دشت بزرگ نشسته‌ام و به آسمان سیاه و ستاره‌های پرنور خیره شده‌ام،چون این روزها، دیدن آسمان شب در شهر بزرگی مثل تهران زیاد کیف ندارد. آن‌قدر آلودگی نوری و گردوغبار وجود دارد که دیدن ستاره‌ها مثل گذشته امکان‌پذیر نیست.
* * *
کوچک که بودم من و برادرهایم هر کدام یک ستاره داشتیم. ستاره من نزدیک به ماه بود، درشت و درخشان و ستاره‌های برادرم در گوشه‌های دیگر بودند.
ما زیر درخت بید خانه، یک تخت بزرگ چوبی داشتیم که شب‌ها می‌توانستیم روی آن بنشینیم و به ستاره‌ها خیره شویم. حالا مدت‌هاست در آپارتمان محل زندگی‌ام فرصت نکرده‌ام پنجره را باز کنم و به آسمان خیره شوم. ستاره‌های من و برادرهایم در غبار سال‌ها ناپدید شده‌اند!
* * *
امروز، به سیر ستاره‌ها می‌پردازم؛ در یک سالن بزرگ و طاق گنبدی که ناگهان تاریک می‌شود و احساس می‌کنم در سیاه‌ترین نقطه شب هستم و در قلب ستاره‌ها!
مجید مهرابی، مدیر آسمان‌نما که خود کارشناس جغرافی است، می‌گوید: «در طی سال تحصیلی، گاهی 500 دانش‌آموز در روز از آسمان‌نما دیدن می‌کنند.»
او می‌گوید: «دانش‌آموزان در سالن پایین آسمان‌نما با نرم‌افزارهای نجوم آشنا می‌شوند و اهمیت علم نجوم توضیح داده می‌شود. همچنین نمایشگاه کتاب‌های نجوم و جغرافیا را داریم که می‌توانند با این کتاب‌ها هم آشنا شوند.»
* * *
ساختمان گنبدی آسمان‌نما را در خیابان معلم، شاید دیده باشی، یک نیم‌کره بزرگ با نقش کره زمین... این ساختمان دو طبقه است.طبقه اول، نمایشگاه و فروشگاه‌های کتاب‌های نجومی و جغرافیایی و پوسترهاست و طبقه دوم از دو بخش تشکیل شده است. یک قسمت، دستگاه‌های نقشه‌برداری و ابزارهای نجومی وجود دارد، و یک قسمت هم آسمان‌نما قرار دارد. آسمان‌نما یک سالن سرپوشیده است که به وسیله دستگاهی مخصوص به نام پلانتاریوم (Planet arium)، آسمان و اجرام آسمان به صورت مصنوعی بر روی سقف گنبدی شکل آن بازسازی و با توجه به تصویرها، توضیح های مختصری در مورد مسائل مختلف نجومی داده می‌شود. حاصل کار آسمان‌نما، چنین است که بازدیدکننده برای مدتی کوتاه، از شلوغی و آلودگی شهر جدا می شود و در تخیل به آسمان شب‌های پرستاره، روستاها و منطقه‌ها کویری می‌رود و در مقیاس کوچکی با جهان وسیع آفرینش آشنا می شود.
مهرابی می‌گوید: «دانش‌آموزانی که برای بازدید می‌آیند، با آیه‌هایی از قرآن که مربوط به آسمان و ستاره‌هاست آشنا می‌شوند. خداوند در قرآن به ماه و ستاره‌ها قسم خورده است؛ او سازنده این کهکشان وسیع است و با مطالعه ستاره‌ها به عظمت او پی می‌بریم.»
او در باره تاریخچه آسمان‌نما می‌گوید: «آسمان‌نمای تهران، 15 سال است که افتتاح شده است اما اخیراً بازسازی شده است.»
او در پاسخ به این سؤال که چرا آموزش نجوم در ایران سخت دانسته می‌شود می‌گوید: «خیلی از رسانه‌ها، نجوم را علمی سنگین و دست نیافتنی توصیف می‌کنند، در حالی که می‌شود علم نجوم را به شیرینی آموزش داد. ستاره‌شناسی علم قابل دسترسی است، چون شما کارگاهی دارید که همیشه در دسترس‌تان است. کافی است سرتان را بالا بگیرید و به آسمان نگاه کنید!»
در این آسمان‌نما، همچنین می‌توانید تابلوها و نقشه‌های قدیمی را ببینید؛ نقشه‌های قدیمی از شهر اصفهان و شهرهای دیگر.
وارد سالن می‌شویم. شیرین آذرنیا، کارشناس آسمان‌نما، دستگاه پلانتاریوم را روشن می‌کند و همراه او به آسمان شب سفر می‌کنیم. او می‌گوید: « این برنامه حدود 40 دقیقه طول می‌کشد و دانش‌آموزان علاقه شدیدی به دیدن آسمان‌نما دارند.»
صدایی در آسمان شب طنین‌انداز می‌شود و از انفجار بزرگ که کهکشان‌ها از آن به وجود آمده‌اند حرف می‌زند و این داستان تا تشکیل منظومه شمسی ادامه می‌یابد و توضیح های دیگر...
* * *
تجربه جالبی بود. یک صبح جالب، ساعت 10 صبح، من به آسمان شب سفر کردم. برای رفتن به آسمان‌نما، باید با شماره 88405174 تماس بگیرید.
